Artykuł ósmy "WIERZĘ W DUCHA ŚWIĘTEGO" 687 "Tego, co Boskie, nie zna nikt, tylko Duch Boży" (1 Kor 2, 11). Teraz Jego Duch jest Tym, który objawia Boga, pozwala nam poznać Chrystusa, 243 Słowo Boga, Jego żywe Słowo, ale nie wypowiada samego siebie. Ten, który "mówił przez proroków", pozwala nam usłyszeć Słowo Ojca. Jego samego jednak nie słyszymy. Poznajemy Go, gdy objawia nam Słowo i czyni nas zdolnymi do przyjęcia Go w wierze. Duch Prawdy, który "odsłania" nam Chrystusa, nie mówi "od siebie" (J 16, 13). Takie prawdziwie Boskie wyniszczenie wyjaśnia, dlaczego Go "świat przyjąć nie może, ponieważ Go nie widzi ani nie zna" (J 14,17), podczas gdy znają Go wierzący w Chrystusa, ponieważ w nich przebywa. 688 Kościół, wspólnota żyjąca w wierze Apostołów, który tę wiarę przekazuje, jest miejscem naszego poznania Ducha Świętego: – w Pismach, które On natchnął; – w Tradycji, której zawsze aktualnymi świadkami są Ojcowie Kościoła; – w Nauczycielskim Urzędzie Kościoła, któremu On asystuje; – w liturgii sakramentalnej, w której przez jej słowa i symbole Duch Święty prowadzi nas do komunii z Chrystusem; – w modlitwie, w której wstawia się za nami; – w charyzmatach i urzędach, które budują Kościół; – w znakach życia apostolskiego i misyjnego; – w świadectwie świętych, w którym ukazuje swoją świętość i kontynuuje dzieło zbawienia. I. Wspólne posłanie Syna i Ducha Świętego 689 Ten, którego Ojciec posłał do naszych serc, Duch Jego Syna4Por. Ga 4, 6., jest 245 rzeczywiście Bogiem. Współistotny Ojcu i Synowi, zarówno w wewnętrznym życiu Trójcy, jak i w Jej darze miłości dla świata, jest od Nich nierozdzielny. Adorując jednak Trójcę Świętą, ożywiającą, współistotną i niepodzielną, wiara 254 Kościoła wyznaje także odrębność Osób. Gdy Ojciec posyła swoje Słowo, posyła 485 zawsze swoje Tchnienie: jest to wspólne posłanie, w którym Syn i Duch Święty są odrębni, ale nierozdzielni. Oczywiście, Chrystus jest Tym, który ukazuje się, On, Obraz widzialny Boga niewidzialnego, ale objawia Go Duch Święty. 690 Jezus jest Chrystusem, "namaszczonym", ponieważ Duch Święty jest 436 Jego namaszczeniem i wszystko, co dokonuje się od chwili Wcielenia, wypływa z tej pełni5Por. J 3, 34.. Gdy Chrystus zostaje uwielbiony6Por. J 7, 39., może tym, którzy w Niego wierzą, posłać od Ojca Ducha Świętego: przekazuje im swoją chwałę7Por. J 17, 22., czyli Ducha Świętego, który Go otacza chwałą8Por. J 16, 14.. Wspólne posłanie będzie odtąd 788 realizowane wobec przybranych synów Ojca w Ciele Jego Syna: posłanie Ducha przybrania za synów będzie ich jednoczyć z Chrystusem i ożywiać ich w Nim: Pojęcie namaszczenia wskazuje... że nie istnieje żaden dystans między Synem i Duchem. Jak bowiem między powierzchnią ciała a namaszczeniem olejem ani rozum, ani odczuwanie nie znają żadnego pośrednika, tak samo istnieje bezpośredni kontakt Syna z Duchem; każdy, kto przez wiarę pragnie nawiązać kontakt z Synem, musi najpierw zostać namaszczony olejem. Nie ma bowiem w nim takiej części, która byłaby pozbawiona Ducha Świętego. Dlatego wyznanie, że Syn jest 448 Panem, dokonuje się w Duchu Świętym u tych, którzy przyjmują Jego panowanie, bo Duch ze wszystkich stron wychodzi naprzeciw tych, którzy zbliżają się do Niego przez wiarę9Św. Grzegorz z Nyssy, De Spiritu Sancto, 3, 1: PG 45, 1321 A-B.. II. Imię, określenia i symbole Ducha Świętego Imię własne Ducha Świętego 691 "Duch Święty" jest imieniem własnym Tego, którego wielbimy i któremu oddajemy chwałę wraz z Ojcem i Synem. Kościół otrzymał Go od Pana i wyznaje Go w czasie chrztu swoich nowych dzieci10Por. Mt 28, 19.. Pojęcie "Duch" jest tłumaczeniem hebrajskiego słowa Ruah, które przede wszystkim oznacza tchnienie, powietrze, wiatr. Jezus posługuje się obrazem wiatru, aby zasugerować Nikodemowi transcendentną nowość Tego, który jest w sposób osobowy Tchnieniem Boga, Duchem Bożym11Por. J 3, 5-8.. Z drugiej strony, Duch i Święty to przymioty Boże wspólne Trzem Osobom Boskim. Łącząc jednak te dwa pojęcia, Pismo święte, liturgia i język teologiczny określają niewymowną Osobę Ducha Świętego, unikając możliwej dwuznaczności z innym sposobem posługiwania się pojęciami "duch" i "święty". Określenia Ducha Świętego 692 Gdy Jezus zapowiada i obiecuje Ducha Świętego, nazywa Go "Parakletem", co dosłownie oznacza: "Ten, który jest wzywany przy czymś" ad-vocatus (J 14, 16. 26; 15, 26; 16, 7). "Paraklet" tłumaczy się zazwyczaj jako 1433 "Pocieszyciel"; Jezus jest pierwszym Pocieszycielem12Por. 1 J 2, 1.. Sam Pan nazywa Ducha Świętego "Duchem Prawdy" (J 16,13). 693 Poza imieniem własnym, które jest najczęściej używane w Dziejach Apostolskich i Listach, u św. Pawła znajdują się określenia: Duch obietnicy (Ga 3, 14; Ef 1, 13), Duch przybrania za synów (Rz 8, 15; Ga 4, 6), Duch Chrystusa (Rz 8, 11), Duch Pana (2 Kor 3, 17), Duch Boży (Rz 8, 9. 14; 15, 19; 1 Kor 6, 11; 7, 40); u św. Piotra znajduje się określenie: Duch chwały (1 P 4,14). Symbole Ducha Świętego 694 Woda. Symbolika wody oznacza działanie Ducha Świętego w sakramencie chrztu, ponieważ po wezwaniu Ducha Świętego staje się ona skutecznym znakiem 1218 sakramentalnym nowego narodzenia; jak nasze pierwsze naturalne narodzenie dokonało się w wodzie, tak woda chrzcielna rzeczywiście oznacza nasze narodzenie do życia Bożego, które jest nam udzielane w Duchu Świętym. "Ochrzczeni w jednym Duchu" zostaliśmy również, napojeni jednym Duchem" (1 Kor 12, 13): Duch jest więc także w sposób osobowy Wodą żywą, która wypływa z boku Chrystusa ukrzyżowanego13Por. J 19, 34; 1 J 5 8. jak ze swego 2652 źródła i która tryska w nas na życie wieczne14Por. J 4,10-14; 7, 38; Wj 17,1-6; Iz 55, 1; Za 14, 8; 1 Kor 10, 4; Ap 21, 6; 22,17.. 695 Namaszczenie. Symbolika namaszczenia olejem także oznacza Ducha Świętego, a nawet staje się Jego synonimem15Por. 1 J 2, 20. 27; 2 Kor 1, 21.. We wtajemniczeniu chrześcijańskim jest ono znakiem 1293 sakramentalnym bierzmowania, słusznie nazywanego w Kościołach wschodnich "chryzmacją". Chcąc jednak ująć w pełni całą wymowę tej symboliki, trzeba odwołać się do pierwszego namaszczenia dokonanego przez Ducha Świętego, którym było namaszczenie Jezusa. Chrystus (w języku hebrajskim "Mesjasz") oznacza "namaszczony" Duchem436 Bożym. "Namaszczeni" Pana byli już w Starym Przymierzu16Por. Wj 30, 22-32. w sposób szczególny król Dawid17Por. 1 Sm 16, 13.. Jezus jest Namaszczonym Boga w sposób zupełnie wyjątkowy, ponieważ człowieczeństwo, które przyjmuje Syn, jest całkowicie "namaszczone Duchem Świętym". Jezus jest ustanowiony "Chrystusem" przez Ducha Świętego18Por. Łk 4,18-19; Iz 61, 1.. Dziewica Maryja poczęła Chrystusa z Ducha Świętego, który przez anioła ogłasza Go jako Chrystusa podczas Jego narodzenia19Por. Łk 2, 11. i który poleca Symeonowi iść do Świątyni, by zobaczył Mesjasza 1504 Pańskiego20Por. Łk 2, 26-27.; On napełnia Chrystusa21Por. Łk 4, 1. i Jego moc wychodzi z Chrystusa, gdy uzdrawia i leczy choroby22Por. Łk 6, 19; 8, 46.. On wreszcie wskrzesza Jezusa z martwych23Por. Rz 1, 4; 8, 11.. Jezus, ustanowiony w pełni ,Chrystusem" w Jego człowieczeństwie zwyciężającym śmierć24Por. Dz 2, 36., wylewa obficie Ducha Świętego, aby święci", zjednoczeni z człowieczeństwem Syna Bożego, przyoblekli się 794 w "człowieka doskonałego", który realizuje "Pełnię Chrystusa" (Ef 4, 13): "całego Chrystusa", według wyrażenia św. Augustyna. 696 Ogień. Podczas gdy woda oznaczała narodzenie i płodność życia udzielanego 1127 w Duchu Świętym, ogień symbolizuje przekształcającą energię dzieł Ducha Świętego. Prorok Eliasz, który "powstał jak ogień, a słowo jego płonęło jak pochodnia" 2586 (Syr 48,1), swoją modlitwą sprowadza ogień z nieba na ofiarę na górze Karmel25Por. 1 Krl 18, 38-39.; jest on figurą ognia Ducha Świętego, który przekształca wszystko, czego dotknie. Jan Chrzciciel, który pójdzie przed Panem w duchu i mocy Eliasza" (Łk 1,17), zapowiada 718 Chrystusa jako Tego, który "chrzcić... będzie Duchem Świętym i ogniem" (Łk 3, 16), tym Duchem, o którym Jezus powie: "Przyszedłem rzuciâ ogień na ziemię, i jakże bardzo pragnę, żeby on już zapłonął" (Łk 12, 49). W postaci języków "jakby z ognia" Duch Święty spoczywa na uczniach w poranek Pięćdziesiątnicy i napełnia ich sobą (Dz 2, 3-4). Tradycja duchowa zachowa tę symbolikę ognia jako jedną z najlepiej wyrażających działanie Ducha Świętego26Por. św. Jan od Krzyża, Żywy płomień miłości.: "Ducha nie gaście" (1 Tes 5, 19). 697 Obłok i światło. Te dwa symbole są nierozłączne w objawieniach Ducha Świętego. Począwszy od teofanii Starego Testamentu, obłok – raz ciemny, a raz świetlisty – objawia Boga żywego i zbawiającego, osłaniając transcendencję Jego chwały. Pojawia się, gdy Mojżesz wstępuje na górę Synaj27Por. Wj 24, 15-18., nad Namiotem Spotkania28Por. Wj 33, 9-10., podczas wędrówki przez pustynię29Por. Wj 40, 36-38; 1 Kor 10, 1-2. i poświęcenia Świątyni Salomona30Por. 1 Krl 8, 10-12.. Figury te następnie zostają wypełnione przez Chrystusa w Duchu Świętym. Duch Święty zstępuje na Maryję Dziewicę i osłania 484 Ją "swoim cieniem", by poczęła i urodziła Jezusa (Łk I, 35). To On zjawia się na Górze 554 Przemienienia: "zjawił się obłok i osłonił ich" – Jezusa, Mojżesza, Eliasza, Piotra, Jakuba i Jana, a z obłoku odezwał się głos: «To jest Syn mój, Wybrany, Jego słuchajcie!»" (Łk 9, 34-35). W końcu ten sam "obłok zabrał" Jezusa sprzed oczu uczniów659 w dniu Wniebowstąpienia (Dz 1, 9) i objawi Syna Człowieczego w chwale w dniu Jego Przyjścia31Por. Łk 21, 27.. 698 Pieczęć jest symbolem bliskim symbolowi namaszczenia. "Pieczęcią swą naznaczył 1295-1296 Bóg" (J 6 27) Chrystusa i w Nim Ojciec naznacza swą "pieczęcią" także nas (2 Kor 1, 22; Ef 1,13; 4, 30). Ponieważ obraz pieczęci (sphragis) wskazuje na niezatarte znamię namaszczenia Ducha Świętego w sakramentach chrztu, bierzmowania i 1121 kapłaństwa, został on wykorzystany w niektórych tradycjach teologicznych dla wyrażenia niezatartego "charakteru" wyciskanego przez te sakramenty, które nie mogą być powtórzone. 699 Ręka. Wkładając ręce, Jezus leczy chorych32Por. Mk 6, 5; 8, 23. i błogosławi dzieci33Por. Mk 10,16.. Apostołowie będą czynić to samo w Jego imię34Por. Mk 16, 18; Dz 5, 12; 14, 3., a ponadto właśnie przez włożenie rąk Apostołów292 jest udzielany Duch Święty35Por. Dz 8, 17-19;13, 3;19, 6.. List do Hebrajczyków wymienia wkładanie rąk wśród1288 "fundamentalnych elementów" swego nauczania36Por. Hbr 6, 2.. Ten znak wszechmogącego wylania 1300, 1573 Ducha Świętego zachował Kościół w epiklezach sakramentalnych. 1668 700 Palec. Jezus "palcem Bożym wyrzuca złe duchy" (Łk 11, 20). Jeśli Prawo Boże zostało napisane na kamiennych tablicach "palcem Bożym" (Wj 31, 18), to "list 2056 Chrystusa" powierzony Apostołom jest napisany "Duchem Boga żywego nie na kamiennych tablicach, lecz na żywych tablicach serc" (2 Kor 3, 3). Hymn Veni Creator Spiritus wzywa Ducha Świętego jako digitus paternae dexterae – "palec prawicy Ojca". 701 Gołębica. Na końcu potopu (którego symbolika odnosi się do chrztu) wypuszczona przez Noego gołębica powraca, niosąc w dziobie świeżą gałązkę z drzewa oliwnego 1219 na znak, że ziemia znowu nadaje się do zamieszkania37Por. Rdz 8, 8-12.. Gdy Chrystus wychodzi z wody po swoim chrzcie, zstępuje na Niego Duch Święty w postaci gołębicy i spoczywa na 535 Nim38Por. Mt 3,16 par.. Duch Święty zstępuje do oczyszczonego serca ochrzczonych i w nim przebywa. W niektórych kościołach święte Postacie eucharystyczne są przechowywane w metalowym naczyniu w formie gołębicy (columbarium), zawieszonym nad ołtarzem. Symbol gołębicy na oznaczenie Ducha Świętego jest tradycyjny w ikonografii chrześcijańskiej. III. Duch i Słowo Boże w okresie obietnic 702 Od początku aż do "pełni czasu" (Ga 4, 4) współne posłanie Słowa i Ducha Ojca pozostaje ukryte, ale wciąż działa. Duch Boży przygotowuje czas 122 Mesjasza i chociaż ani Duch, ani Słowo nie są jeszcze w pełni objawieni, są już obiecani, aby ich oczekiwano i przyjęto, gdy się objawią. Dlatego gdy Kościół czyta Stary Testament39Por. 2 Kor 3, 14., zgłębia w nim40Por. J 5, 39. 46. to, co Duch Święty, "który mówił przez proroków", chce nam powiedzieć o Chrystusie.107 Przez "proroków" wiara Kościoła rozumie tych wszystkich, których Duch Święty 243 natchnął przy redagowaniu ksiąg świętych, zarówno Starego, jak Nowego Testamentu. Tradycja żydowska rozróżnia Prawo (pięć pierwszych ksiąg, czyli Pięcioksiąg), Proroków (księgi nazywane w tradycji chrześcijańskiej historycznymi i prorockimi) oraz Pisma (przede wszystkim księgi mądrościowe, a szczególnie Psalmy)41Por. Łk 24, 44.. W stworzeniu 703 Słowo Boga i Jego Tchnienie znajdują się u początku bytu i życia całego292 stworzenia42Por. Ps 33, 6; 104, 30; Rdz 1, 2; 2, 7; Koh 3, 20-21; Ez 37, 10. Jest rzeczą właściwą, aby Duch Święty rządził stworzeniem, uświęcał je i ożywiał, ponieważ jest Bogiem współistotnym Ojcu i Synowi... Do Niego należy panowanie nad życiem, ponieważ będąc Bogiem, zachowuje stworzenie w Ojcu 291 przez Syna43Liturgia bizantyjska, Tropariony z Jutrzni niedzielnej w drugiej tonacji. 704 "W przypadku człowieka Bóg ukształtował go własnymi rękami (to znaczy przez Syna i Ducha Świętego)... i wycisnął na ukształtowanym ciele 356 własną formę w taki sposób, by nawet to, co widzialne, miało Boski kształt"44Św. Ireneusz, Demonstratio apostolica, 11.. Duch obietnicy 705 Człowiek, zdeformowany przez grzech i śmierć, pozostaje "obrazem 410 Bożym", obrazem Syna, ale jest "pozbawiony chwały Bożej" (Rz 3, 23), pozbawiony "podobieństwa". Obietnica dana Abrahamowi zapoczątkowuje 2809 ekonomię zbawienia, na końcu której sam Syn przyjmie "obraz"45Por. J 1, 14; Flp 2, 7. i odnowi go w jego "podobieństwie" do Ojca, przywracając Mu chwałę, czyli "Ducha Ożywiciela". 706 Wbrew wszelkiej ludzkiej nadziei Bóg obiecuje Abrahamowi potomstwo 60 jako owoc wiary i mocy Ducha Świętego46Por. Rdz 18, 1-15; Łk 1, 26-38. 54-55; J 1, 12-13; Rz 4, 16-21.. W nim będą błogosławione wszystkie narody ziemi47Por. Rdz 12, 3.. Potomstwem tym będzie Chrystus48Por. Ga 3, 16., w którym wylanie Ducha Świętego sprawi, że "rozproszone dzieci Boże zostaną zgromadzone w jedno"49Por. J 11, 52.. Zobowiązując się przysięgą50Por. Łk 1, 73., Bóg przyrzeka już w darze swojego umiłowanego Syna51Por. Rdz 22, 17-19; Rz 8, 32; J 3,16. i Ducha obietnicy... "w oczekiwaniu na Odkupienie, które nas uczyni własnością Boga" (Ef 1, 13-14)52Por. Ga 3, 14.. W teofaniach i Prawie 707 Teofanie (objawienia Boga) rozjaśniają drogę obietnicy, od patriarchów do Mojżesza i od Jozuego aż do wizji, które zapoczątkowują misję wielkich proroków. Tradycja chrześcijańska zawsze uważała, że w tych teofaniach pozwalało się widzieć i słyszeć Słowo Boże, równocześnie objawione i "zacienione" w obłoku Ducha Świętego. 708 Ta pedagogia Boża ukazuje się szczególnie w darze Prawa53Por. Wj 19-20; Pwt 1-11; 29-30.. Litera Prawa została dana jako "wychowawca", aby prowadzić Lud do Chrystusa 1961-1964, (Ga 3, 24). Jednak niemoc Prawa, aby zbawić człowieka pozbawionego 122 "podobieństwa" Bożego, i rosnąca znajomość grzechu54Por. Rz 3, 20., jaką ono daje, budzą pragnienie Ducha Świętego. Świadczą o tym błagalne westchnienia Psalmów. 2585 W okresie Królestwa i na Wygnaniu 709 Prawo, jako znak obietnicy i przymierza, miało rządzić sercami i instytucjami ludu narodzonego z wiary Abrahama. "Jeśli pilnie słuchać będziecie głosu mego i strzec mojego przymierza, będziecie Mi królestwem kapłanów i ludem świętym" (Wj 19, 5-6)55Por. 1 P 2, 9.. Po panowaniu Dawida Izrael ulega pokusie, by stać się królestwem jak inne narody. Tymczasem Królestwo, które jest przedmiotem obietnicy danej Dawidowi56Por. 2 Sm 7; Ps 89; Łk l, 32-33., będzie dziełem Ducha Świętego; będzie ono 2579 należało do ubogich według Ducha. 544 710 Zapomnienie o Prawie i niewierność przymierzu prowadzą do śmierci. Przychodzi Wygnanie – pozorne przekreślenie obietnic, a w rzeczywistości tajemnicza wierność Boga Zbawiciela i początek obiecanego odnowienia, ale według Ducha. Było rzeczą konieczną, aby lud Boży przeszedł to oczyszczenie57Por. Łk 24, 26.. Wygnanie przynosi już w zamyśle Bożym cień Krzyża, a Reszta ubogich, która powraca z Wygnania, jest jedną z najbardziej wyraźnych figur Kościoła. Oczekiwanie Mesjasza i Jego Ducha 711 "Oto Ja dokonuję rzeczy nowej" (Iz 43, 19). Zarysowują się dwie linie profetyczne; jedna kieruje do oczekiwania Mesjasza, druga do głoszenia 64, 522 nowego Ducha, a zbiegają się one w niewielkiej Reszcie, w ludzie ubogich58Por. So 2, 3., który w nadziei oczekuje "pociechy Izraela" i "wyzwolenia Jerozolimy"59Por. Łk 2, 25. 38.. Widzieliśmy wyżej, jak Jezus wypełnił proroctwa, które odnosiły się do Jego osoby. Tutaj ograniczymy się jedynie do tych proroctw, w których jest wyraźnie ukazana relacja między Mesjaszem i Jego Duchem. 712 Postać oczekiwanego Mesjasza zaczyna pojawiać się w 439 "Księdze Emmanuela"60Por. Iz 6-12. ("Tak powiedział Izajasz, ponieważ ujrzał chwałę" Chrystusa: J 12, 41), szczególnie w Iz 11,1-2: Wyrośnie różdżka z pnia Jessego, wypuści się odrośl z jego korzeni. I spocznie na niej Duch Pański, duch mądrości i rozumu, duch rady i męstwa, duch wiedzy i bojaźni Pańskiej. 713 Postać Mesjasza zostanie objawiona przede wszystkim w Pieśniach Sługi61Por. Iz 42, 1-9; Mt 12, 18-21; J 1, 32-34; następnie Iz 49, 1-6; Mt 3, 17; Łk 2, 32; w końcu Iz 50, 4-10 i 52, 13-53, 12.. 601 Pieśni te zapowiadają znaczenie męki Jezusa i wskazują sposób, w jaki wyleje On Ducha Świętego, aby ożywić wielu: nie od zewnątrz, ale przyjmując "postać sługi" (Flp 2, 7). Wziąwszy na siebie naszą śmierć, może nam udzielać swego Ducha życia. 714 Dlatego Chrystus rozpoczyna głoszenie Dobrej Nowiny, odnosząc do siebie następujący fragment proroctwa Izajasza (Łk 4,18-19)62Por. Iz 61, 1-2.: Duch Pański spoczywa na Mnie, ponieważ Mnie namaścił i posłał Mnie, abym ubogim niósł dobrą nowinę, bym opatrywał rany serc złamanych, więźniom głosił wolność, a niewidomym przejrzenie; abym uciśnionych odsyłał wolnymi, abym obwoływał rok łaski od Pana. 715 Teksty prorockie dotyczące wprost zesłania Ducha Świętego są wyroczniami, przez które Bóg mówi do serca swego ludu językiem obietnicy, 214 z akcentami "miłości i wierności"63Por. Ez 11, 19; 36, 25-28; 37, 1-14; Jr 31, 31-34; Jl 3, 1-5.; ich wypełnienie ogłosi Piotr w poranek Pięćdziesiątnicy64Por. Dz 2, 17-21.. Według tych obietnic, w "czasach ostatecznych" Duch Pana 1965 odnowi serca ludzi, wypisując w nich nowe prawo; On zgromadzi i pojedna rozproszone i podzielone narody; przekształci pierwsze stworzenie i Bóg zamieszka w nim razem z ludźmi w pokoju. 716 Lud "ubogich"65Por. So 2, 3; Ps 22, 27; 34, 3; Iz 49, 13; 61, 1., pokorni i cisi, którzy pełni ufności powierzają się tajemniczym zamysłom Bożym i oczekują nie ludzkiej, ale mesjańskiej sprawiedliwości, jest wielkim dziełem ukrytego posłania Ducha Świętego, przygotowującego w czasie obietnic przyjście Chrystusa. Głębia ich serca, oczyszczonego i oświeconego przez Ducha Świętego, wyraża się w Psalmach. W tych ubogich 368 Duch przygotowuje Panu "lud doskonały"66Por. Łk 1, 17.. IV. Duch Chrystusa w pełni czasu Jan – Poprzednik, Prorok i Chrzciciel 717 "Pojawił się człowiek posłany przez Boga – Jan mu było na imię" (J 1, 6). Jan "już w łonie matki napełniony będzie Duchem Świętym" 523 (Łk 1, 15. 41) przez samego Chrystusa, którego Dziewica Maryja poczęła z Ducha Świętego. "Nawiedzenie" Elżbiety przez Maryję stało się przyjściem Boga, który "nawiedził lud swój" (Łk 1, 68). 718 Jan jest "Eliaszem, który ma przyjść" (Mt 17, 10-13): mieszka w nim ogień Ducha Świętego i nakazuje mu "iść" (jako "poprzednikowi") przed 696 Panem, który przychodzi. W Janie Poprzedniku Duch Święty dopełnia "przygotowania Panu ludu doskonałego" (Łk 1,17). 719 Jan jest "więcej niż prorokiem" (Łk 7, 26). Duch Święty wypełnia w nim swoje "mówienie przez proroków". Jan jest ostatni w szeregu proroków zapoczątkowanym przez Eliasza67Por. Mt 11, 13-14.. Zapowiada bliskość pociechy Izraela, jest 2684 "głosem" Pocieszyciela, który przychodzi (J 1, 23)68Por. Iz 40, 1-3.. Dzięki Duchowi Prawdy "przychodzi on na świadectwo, aby zaświadczyć o światłości" (J 1, 7)69Por. J 15, 26; 5, 33. Na oczach Jana Duch Święty wypełnia to, co było przedmiotem "poszukiwania i badania proroków", i to, co "pragną (zobaczyć) aniołowie" (1 P 1, 10-12): "«Ten, nad którym ujrzysz Ducha zstępującego i spoczywającego nad Nim, jest Tym, który chrzci Duchem Świętym». Ja to ujrzałem i daję świadectwo, że On jest Synem Bożym... «Oto Baranek Boży»" (J 1, 33-36). 536 720 Wreszcie przez Jana Chrzciciela Duch Święty zapoczątkowuje to, co spełni z Chrystusem i w Chrystusie: przywróci człowiekowi "podobieństwo" Boże. Chrzest Jana był chrztem pokuty; chrzest z wody i Ducha będzie nowym 535 narodzeniem70Por. J 3, 5.. "Raduj się, pełna łaski" 721 Maryja, Najświętsza Matka Boga, zawsze Dziewica, jest arcydziełem posłania Syna i Ducha Świętego w pełni czasu. Po raz pierwszy w zamyśle zbawienia, dzięki przygotowaniu przez Ducha Świętego, Ojciec znajduje 484 Mieszkanie, w którym Jego Syn i Jego Duch mogą mieszkać wśród ludzi. W tym właśnie sensie Tradycja Kościoła często odczytywała w relacji do Maryi najpiękniejsze teksty mówiące o Mądrości71Por. Prz 8,1-9, 6; Syr 24.: Maryja jest opiewana i przedstawiana w liturgii jako "Stolica Mądrości". W Maryi zostają zapoczątkowane "wielkie sprawy Boże", które Duch będzie wypełniał w Chrystusie i w Kościele: 722 Duch Święty przygotował Maryję przez swoją łaskę. Było czymś 489 odpowiednim, aby Matka Tego, w którym "mieszka cała Pełnia: Bóstwo na sposób ciała" (Kol 2, 9), była "pełna łaski". Tylko dzięki łasce została Ona poczęta bez grzechu pierworodnego jako najpokorniejsza ze stworzeń, najbardziej zdolna do przyjęcia niewymownego Daru Wszechmogącego. Słusznie więc 2676 anioł Gabriel pozdrawia Ją jako "Córę Syjonu": "Raduj się"72Por. So 3, 14; Za 2,14.. Dziękczynienie, które Maryja kieruje do Ojca w Duchu Świętym w Magnficat73Por. Łk 1, 46-55., gdy nosi w sobie Syna Wiecznego, jest dziękczynieniem całego Ludu Bożego, a więc i Kościoła. 723 W Maryi Duch Święty wypełnia zamysł życzliwości Ojca. W Duchu 485 Świętym i przez Ducha Świętego Maryja poczęła i zrodziła Syna Bożego. 506 Jej dziewictwo staje się wyjątkową płodnością przez moc Ducha Świętego i przez wiarę74Por. Łk 1, 26-38; Rz 4, 18-21; Ga 4, 26-28.. 724 W Maryi Duch Święty objawia Syna Ojca, który staje się Synem Dziewicy. 208 Ona jest krzewem gorejącym ostatecznej teofanii; napełniona Duchem Świętym, 2619 pokazuje Słowo w uniżeniu Jego ciała i pozwala Go poznać ubogim75Por. Łk 1,15-19. i pierwocinom narodów76Por. Mt 2, 1 1.. 725 Przez Maryję wreszcie Duch Święty zaczyna prowadzić do komunii 963 z Chrystusem ludzi, "w których Bóg upodobał sobie"77Por. Łk 2,14.. Pokorni są zawsze uprzywilejowani w przyjmowaniu Go: pasterze, mędrcy, Symeon i Anna, nowożeńcy z Kany i pierwsi uczniowie. 726 Na końcu tego posłania Ducha, Maryja staje się "Niewiastą", nową Ewą, 494, 2618 "Matką żyjących", Matką "całego Chrystusa"78Por. J 19, 25-27.. Jako taka jest Ona obecna z Dwunastoma trwającymi "jednomyślnie na modlitwie" (Dz 1,14) na początku" czasów ostatecznych", które zapoczątkowuje Duch Święty w poranek Pięćdziesiątnicy wraz z ukazaniem się Kościoła. Chrystus Jezus 727 Całe posłanie Syna i Ducha Świętego w pełni czasu jest zawarte w fakcie, że Syn od chwili Wcielenia jest namaszczony Duchem Ojca: Jezus jest 438, 695 Chrystusem, Mesjaszem. 536 W tym świetle należy czytać rozdział drugi Symbolu wiary. Całe dzieło Chrystusa jest wspólnym posłaniem Syna i Ducha Świętego. W tym miejscu zostanie omówione tylko to, co dotyczy obietnicy Ducha Świętego danej przez Jezusa i Jego daru udzielonego przez uwielbionego Pana. 728 Jezus nie objawia w pełni Ducha Świętego, dopóki sam nie zostanie uwielbiony przez swoją Śmierć i swoje Zmartwychwstanie. Powoli jednak wskazuje na Niego, nauczając tłumy, gdy objawia, że Jego Ciało będzie pokarmem na życie świata79Por. J 6, 27. 51. 62-63.. Wskazuje Go Nikodemowi80Por. J 3, 5-8., Samarytance81Por. J 4,10. 14. 23-24. i uczestnikom Święta Namiotów82Por. J 7, 37-39. Swoim uczniom mówi otwarcie o Duchu Świętym w związku z modlitwą83Por. Łk 11,13. i świadectwem, które powinni dawać84Por. Mt 10, 19-20..8615 729 Dopiero wtedy, gdy nadeszła godzina, w której Jezus miał być uwielbiony, obiecuje On przyjście Ducha Świętego, ponieważ Jego Śmierć i Zmartwychwstanie będą wypełnieniem obietnicy danej ojcom85Por. J 14,16-17. 26;15, 26;16, 7-15;17, 26.. Duch Prawdy, inny Paraklet, zostanie dany przez Ojca na prośbę Jezusa; zostanie posłany przez Ojca w imię Jezusa; Jezus pośle Go od Ojca, ponieważ On wyszedł od Ojca. Duch Święty przyjdzie, poznamy Go, będzie z nami na zawsze, zamieszka z nami, nauczy nas wszystkiego i przypomni nam wszystko, co powiedział nam Chrystus, i zaświadczy o Nim. On doprowadzi nas do całej prawdy i uwielbi Chrystusa; przekona świat o grzechu, o sprawiedliwości i o sądzie. 388, 1433 730 Przychodzi w końcu godzina Jezusa86Por. J 13, 1; 17, 1.. Jezus oddaje ducha w ręce Ojca87Por. Łk 23, 46; J 19, 30. w tej chwili, w której przez swoją Śmierć staje się zwycięzcą śmierci. Gdy więc powstaje "z martwych dzięki chwale Ojca" (Rz 6, 4), zaraz daje Ducha Świętego, "tchnąc" na uczniów88Por. J 20, 22.. Od tej godziny posłanie Chrystusa i Ducha staje się posłaniem Kościoła: "Jak Ojciec Mnie posłał, tak i Ja was posyłam" 850 (J 20, 21)89Por. Mt 28, 19; Łk 24, 47-48; Dz 1, 8.. V. Duch i Kościół w czasach ostatecznych Pięćdziesiątnica 731 W dzień Pięćdziesiątnicy (po upływie siedmiu tygodni paschalnych) 2623, 767 Pascha Chrystusa wypełnia się przez wylanie Ducha Świętego, który zostaje objawiony, dany i udzielony jako Osoba Boska: Chrystus, Pan, ze swojej Pełni 1302 wylewa obficie Ducha90Por. Dz 2, 33.. 732 W tym dniu zostaje w pełni objawiona Trójca Święta. Od tego dnia 244 zapowiedziane przez Chrystusa Królestwo zostaje otwarte dla tych, którzy w Niego wierzą; w pokorze ciała i w wierze uczestniczą oni już w komunii 672 Trójcy Świętej. Przez swoje przyjście, które ciągle trwa, Duch Święty pozwala światu wejść w "czasy ostateczne", w czas Kościoła, Królestwo już odziedziczone, ale jeszcze nie spełnione: Widzieliśmy prawdziwe Światło, otrzymaliśmy Ducha niebieskiego, znaleźliśmy prawdziwą wiarę: wielbimy niepodzielną Trójcę, ponieważ nas zbawiła91.Liturgia bizantyjska, Troparion z Nieszporów Pięćdziesiątnicy; wprowadzony do liturgii eucharystycznej po Komunii. Duch Święty – Dar Boży 733 "Bóg jest miłością" (1 J 4, 8. 16) i miłość jest pierwszym darem, 218 zawierającym wszystkie inne. Ta miłość "rozlana jest w sercach naszych przez Ducha Świętego, który został nam dany" (Rz 5, 5). 734 Ponieważ umarliśmy lub przynajmniej zostaliśmy zranieni z powodu 1987 grzechu, dlateco pierwszym skutkiem daru miłości jest odpuszczenie naszych grzechów. Jedność w Duchu Świętym (2 Kor 13, 13) przywraca ochrzczonym w Kościele utracone przez grzech podobieństwo Boże. 735 Duch Święty udziela wówczas "zadatku", czyli "pierwocin" naszego 1822 dziedzictwa92Por. Rz 8, 23; 2 Kor 1, 21.; jest nim samo życie Trójcy Świętej, zdolność miłowania, jak On nas umiłował"93Por. 1 J 4, 11-12.. Ta miłość (opisana w 1 Kor 13) jest zasadą nowego życia w Chrystusie, które stało się możliwe, ponieważ otrzymaliśmy "Jego moc" (Dz 1, 8), moc Ducha Świętego. 736 Dzięki tej mocy Ducha dzieci Boże mogą przynosić owoc. Ten, który zaszczepił nas na prawdziwym Krzewie winnym, sprawi, że będziemy przynosić 1832 owoc Ducha, którym jest: "miłość, radość, pokój, cierpliwość, uprzejmość, dobroć, wierność, łagodność, opanowanie" (Ga 5, 22-23). "Duch jest naszym życiem"; im bardziej wyrzekamy się siebie94Por. Mt 16, 24-26., tym bardziej "stosujemy się do Ducha" (Ga 5, 25): Jeśli jesteśmy w komunii z Duchem Świętym, to On daje nam powrót do raju, otwiera nam bramy nieba i czyni nas przybranymi dziećmi Bożymi. Dzięki Niemu możemy z ufnością nazywać Boga naszym Ojcem. On daje nam uczestnictwo w łasce Chrystusa i sprawia, że stajemy się synami światłości. On również jest zadatkiem przyszłej chwały95Św. Bazyli Wielki, Liber de Spiritu Sancto, 15, 36: PG 32,132.. Duch Święty i Kościół 737 Posłanie Chrystusa i Ducha Świętego wypełnia się w Kościele, Ciele Chrystusa i Świątyni Ducha Świętego. To wspólne posłanie włącza już 787-798 idących za Chrystusem do Jego komunii z Ojcem w Duchu Świętym: Duch 1093-1109 przygotowuje ludzi, uprzedza ich swoją łaską, aby pociągnąć ich do Chrystusa. On ukazuje im zmartwychwstałego Pana, przypomina im Jego słowa i otwiera ich umysły na zrozumienie Jego Śmierci i Jego Zmartwychwstania. Uobecnia im misterium Chrystusa, szczególnie w Eucharystii, aby pojednać ich z Bogiem i doprowadzić do komunii z Nim, aby przynosili "obfity owoc" (J 15, 5. 8. 16). 738 W ten sposób posłanie Kościoła nie dodaje niczego do posłania Chrystusa i Ducha Świętego, ale jest jego sakramentem. Całą swoją istotą i we wszystkich 850, 777 swoich członkach Kościół jest posłany, aby głosić i świadczyć, aktualizować i upowszechniać misterium komunii Trójcy Świętej (będzie to treścią następnego artykułu): Wszyscy, którzy otrzymaliśmy jednego i tego samego Ducha, to znaczy Ducha Świętego, jesteśmy zespoleni między sobą i z Bogiem. Chociaż brani pojedynczo jesteśmy liczni, a Chrystus sprawia, że Duch Ojca i Jego Duch zamieszkuje w każdym z nas, to jednak ten jedyny i niepodzielny Duch prowadzi do jedności tych, którzy różnią się między sobą... i sprawia że wszyscy okazują się jedno w Nim. Jak moc świętego człowieczeństwa Chrystusa sprawia, że wszyscy, w których jest ona obecna, tworzą jedno ciało, myślę, że w ten sam sposób Duch Boży, który mieszka we wszystkich, jeden i niepodzielny, prowadzi wszystkich do duchowej jedności96Św. Cyryl Aleksandryjski, Commentarius in Joannem, 12: PG 74, 560-561. 739 Ponieważ Duch Święty jest namaszczeniem Chrystusa, Chrystus – Głowa Ciała – rozlewa Go na swoje członki, aby je karmić, uzdrawiać, ustalać ich 1076 wzajemne funkcje, ożywiać, posyłać, by dawały świadectwo, włączać je do swojej ofiary składanej Ojcu i do swojego wstawiennictwa za cały świat. Przez sakramenty Kościoła Chrystus udziela członkom swego Ciała Ducha Świętego i Uświęciciela (to będzie przedmiotem części drugiej Katechizmu). 740 "Wielkie dzieła Boże", ofiarowane wierzącym w sakramentach Kościoła, przynoszą swoje owoce w nowym życiu, w Chrystusie, według Ducha (to będzie przedmiotem części trzeciej Katechizmu). 741 "Duch przychodzi z pomocą naszej słabości. Gdy bowiem nie umiemy się modlić tak, jak trzeba, sam Duch przyczynia się za nami w błaganiach, których nie można wyrazić słowami" (Rz 8, 26). Duch Święty, Sprawca dzieł Bożych, jest Nauczycielem modlitwy (to będzie przedmiotem części czwartej Katechizmu). W skrócie 742 "Na dowód tego, że jesteście synami, Bóg wysłał do serc naszych Ducha Syna swego, który woła: «Abba, Ojcze!»" (Ga 4, 6). 743 Od początku aż do wypełnienia czasu Bóg, posyłając swego Syna, posyła zawsze swego Ducha: Ich posłanie jest wspólne i nierozdzielne. 744 W pełni czasu Duch Święty wypełnia w Maryi wszystkie przygotowania na przyjście Chrystusa do Ludu Bożego. Przez działanie w Niej Ducha Świętego Ojciec daje światu Emmanuela, "Boga z nami" (Mt I, 23). 745 Syn Boży w czasie swego Wcielenia jest konsekrowany na Chrystusa (Mesjasza) przez namaszczenie Duchem Świętym97Por. Ps 2, 6-7. 746 Przez swoją Śmierć i swoje Zmartwychwstanie Jezus zostaje ustanowiony w chwale Panem i Chrystusem (Dz 2, 36). Ze swojej Pełni wylewa On Ducha Świętego na Apostołów i Kościół. 747 Duch Święty, którego Chrystus – Głowa Ciała – wylewa na swoje członki, buduje, ożywia i uświęca Kościół, będący sakramentem komunii Trójcy Świętej i ludzi. Artykuł dziewiąty "WIERZĘ W ŚWIĘTY KOŚCIÓŁ POWSZECHNY" 748 "Chrystus jest światłem narodów; obecny Święty Sobór, zgromadzony w Duchu Świętym, gorąco pragnie oświecić wszystkich ludzi Jego jasnością promieniującą na obliczu Kościoła, głosząc Ewangelię wszelkiemu stworzeniu". Tymi słowami rozpoczyna się Konstytucja dogmatyczna o Kościele Soboru Watykańskiego II. Sobór wskazuje w ten sposób, że artykuł wiary o Kościele całkowicie zależy od artykułów dotyczących Jezusa Chrystusa. Kościół nie ma innego światła niż światło Chrystusa. Według obrazu drogiego Ojcom Kościoła jest on podobny do księżyca, którego całe światło jest odbiciem światła słońca. 749 Artykuł o Kościele zależy także całkowicie od artykułu o Duchu Świętym, który go poprzedza. "W pierwszym więc Duch Święty ukazuje się jako absolutne źródło wszelkiej świętości; w drugim Boski Duch ukazuje się jako bijące źródło świętości Kościoła"98Katechizm Rzymski, 1,10, 1.. Według określenia Ojców Kościoła, Kościół jest miejscem, "gdzie zakwita Duch"99Św. Hipolit Rzymski, Traditio apostolica, 35. 750 Wiara, że Kościół jest "święty" i "powszechny" ("katolicki") oraz że jest "jeden" i "apostolski" (jak dodaje Symbol Nicejsko-Konstantynopolitański), 811 jest nieodłączna od wiary w Boga Ojca, Syna i Ducha Świętego. W Symbolu Apostolskim wyznajemy wiarę w święty Kościół (Credo... Ecclesiam), ale składnia łacińska używa tu innej formy niż w artykule odnoszącym się do wiary w Boga (Credo in Deum), by nie mieszać Boga i Jego dzieł, lecz by wyraźnie 169 przypisać dobroci Bożej wszystkie dary, jakich udzielił swojemu Kościołowi100Por. Katechizm Rzymski, 1, 10, 22.. Paragraf pierwszy KOŚCIÓŁ W ZAMYŚLE BOŻYM I. Nazwy i obrazy Kościoła 751 Słowo "Kościół" (ekklesia, z greckiego ek-kalein – "wołać poza") oznacza "zwołanie". Określa ono zgromadzenie ludu101Por. Dz 19, 39., na ogół o charakterze religijnym. Jest to pojęcie często używane w Starym Testamencie w języku greckim w odniesieniu do zgromadzenia ludu wybranego przed Bogiem, przede wszystkim zgromadzenia pod górą Synaj, gdzie Izrael otrzymał Prawo i został ustanowiony przez Boga Jego świętym ludem102Por. Wj 19.. pierwsza wspólnota tych, którzy uwierzyli w Chrystusa, określając się jako "Kościół", uznaje się za spadkobierczynię tamtego zgromadzenia. W niej Bóg "zwołuje" swój lud ze wszystkich krańców ziemi. Pojęcie Kyriakč, od którego pochodzą Church, Kirche, znaczy: "ta, która należ do Pana". 752 W 1140, 832, języku chrześcijańskim pojęcie "Kościół" oznacza zgromadzenie 830 liturgiczne103Por. 1 Kor 11,18; 14,19. 28. 34. 35., a także wspólnotę lokalną104Por. 1 Kor 1, 2; 16, 1. lub całą powszechną wspólnotę wierzących105Por. 1 Kor 15, 9; Ga 1, 13; Flp 3, 6.. Te trzy znaczenia są zresztą nierozłączne. "Kościół" jest ludem, który Bóg gromadzi na całym świecie. Istnieje on we wspólnotach lokalnych i urzeczywistnia się jako zgromadzenie liturgiczne, przede wszystkim eucharystyczne. Kościół żyje Słowem i Ciałem Chrystusa, sam stając się w ten sposób Jego Ciałem. Symbole Kościoła 753 W Piśmie świętym znajdujemy bardzo liczne obrazy i figury powiązane między sobą; za ich pośrednictwem Objawienie mówi o niezgłębionej tajemnicy 781 Kościoła. Obrazy wzięte ze Starego Testamentu są różnymi wariantami pod 789 stawowej idei, jaką jest idea "Ludu Bożego". W Nowym Testamencie106Por. Ef 1, 22; Kol 1,18. wszystkie te obrazy nabierają nowego znaczenia przez fakt, że Chrystus staje się "Głową" tego Ludu107Por. Sobór Watykański II, konst. Lumen gentium, 9., który jest więc Jego Ciałem. Pierwsze miejsce zajmują obrazy "wzięte z życia pasterskiego, z rolnictwa, z budownictwa, także z życia rodzinnego i zaślubin"108Por. Sobór Watykański II, konst. Lumen gentium, 6.. 754 "Kościół jest owczarnią, której jedyną i konieczną bramą jest Chrystus109Por. J 10, 1-10. Jest 857 trzodą, której sam Bóg zapowiedział, że będzie jej pasterzem110Por. Iz 40, 11; Ez 34, 1 ln., i której owce, chociaż rządzone przez pasterzy - ludzi, są jednak nieustannie prowadzone i karmione przez samego Chrystusa, Dobrego Pasterza i Księcia pasterzy111Por. J 10, I 1; 1 P 5, 4., który oddał swoje życie za owce112Por. J 10, 11-15.. 755 Kościół jest polem uprawnym lub «rolą Bożą» (1 Kor 3, 9). Na tej roli rośnie stare drzewo oliwne, którego świętym korzeniem byli patriarchowie i na którym to drzewie dokonało się i dokona pojednanie Żydów i pogan113Por. Rz 11, 13-26.. Rola ta jest uprawiana przez niebieskiego Rolnika jako winnica wybrana114Por. Mt 21, 33-43 par.; Iz 5, 1n.. prawdziwym Krzewem winnym jest Chrystus, udzielający życia i wzrostu latoroślom, którymi my jesteśmy; za 795 pośrednictwem Kościoła trwamy w Nim, i bez Niego nic nie możemy uczynić115Por. J 15, 1-5.. 756 Bardzo często Kościół jest nazywany «Bożą budowlą» (1 Kor 3, 9). Pan porównał siebie samego do kamienia odrzuconego przez budujących, który jednak stał się kamieniem węgielnym116Por. Mt 21, 42 par.; Dz 4, 11; 1 P 2, 7; Ps 118, 22. Na tym fundamencie Apostołowie zbudowali Kościół117Por. I Kor 3, 11.; od 857 tego fundamentu wziął on trwałość i spoistość. Ta budowla jest ozdabiana różnymi określeniami: «jest domem Boga», w którym mieszka Jego rodzina; jest mieszkaniem Boga w Duchu118Por. 1 Tm 3, 15; Ef 2, 19-20.; «przybytkiem Boga z ludźmi» (Ap 21, 3), a przede wszystkim świętą 797 świątynią, która ukazywana jako sanktuarium zbudowane z kamieni, jest czczona przez świętych Ojców, a w liturgii jest słusznie upodobniona do Miasta świętego, nowego 1045 Jeruzalem. W tę świątynię, niby żywe kamienie, jesteśmy wbudowani tu na ziemi119Por. 1 P 2, 5.. Jan Ewangelista kontempluje to Miasto Święte, przy odnowieniu świata «zstępujące z nieba od Boga, przystrojone jak oblubienica zdobna w klejnoty dla swego męża» (Ap 21,1-2). 757 Kościół, nazywany także «górnym Jeruzalem» i «naszą matką» (Ga 4, 26)120Por. Ap 12, 17., jest przedstawiany jako niepokalana oblubienica niepokalanego Baranka121Por. Ap 19, 7; 21, 2. 9; 22,17., którą Chrystus 507, 796 «umiłował... i wydał za nią samego siebie, aby ją uświęcić» (Ef 5, 25-26), którą złączył 1616 ze sobą węzłem nierozerwalnym i nieustannie ją «żywi i pielęgnuje» (Ef 5, 29)"122Sobór Watykański II, konst. Lumen gentium, 6.. II. Początek, założenie i posłanie Kościoła 758 Aby zgłębić tajemnicę Kościoła, trzeba rozważyć przede wszystkim jego początek w zamyśle Trójcy Świętej oraz jego stopniową realizację w historii. 257 Zamysł zrodzony w sercu Ojca 759 "Odwieczny Ojciec, najzupełniej wolnym i tajemniczym zamysłem swej mądrości i dobroci, stworzył cały świat, postanowił podnieść ludzi do 293 uczestnictwa w życiu Bożym", do którego powołuje wszystkich ludzi w swoim Synu: "Wierzących w Chrystusa postanowił zwołać w Kościół święty". Ta "rodzina Boża" konstytuuje się i urzeczywistnia stopniowo w ciągu kolejnych etapów 1655 historii ludzkiej, według postanowień Ojca: Kościół więc "zapowiedziany w figurach już od początku świata, cudownie przygotowany w historii narodu izraelskiego i w Starym Przymierzu, założony «w czasach ostatecznych», został ukazany przez wylanie Ducha, a osiągnie swoje wypełnienie w chwale na końcu wieków"123Sobór Watykański II, konst. Lumen gentium, 2. Kościół – zapowiedziany w figurach już od początku świata 760 "Świat został stworzony ze względu na Kościół" – mówili chrześcijanie pierwszych wieków124Hermas, Visiones pastoris, 2, 4, 1; por. Arystydes, Apologia, 16, 6; św. Justyn, Apologiae, 2, 7.. Bóg stworzył świat ze względu na komunię w Jego 294 Boskim życiu, która realizuje się przez "zwołanie" ludzi w Chrystusie; tym zwołaniem" jest Kościół. Kościół jest celem wszystkich rzeczy125Por. św. Epifaniusz, Panarion seu adversus LXXX haereses, 1, 1, 5: PG 41, 181 C. i nawet 309 bolesne wydarzenia, takie jak upadek aniołów i grzech człowieka, zostały dopuszczone przez Boga tylko jako okazja i środek do okazania całej mocy Jego ramienia, ogromu miłości, jakiej chciał udzielić światu. Jak wolą Bożą jest czyn, a tym czynem jest "świat", tak Jego intencją jest zbawienie człowieka, i ta intencja nazywa się Kościołem126Klemens Aleksandryjski, Paedagogus, 1, 6. Kościół – przygotowywany w Starym Przymierzu 761 Zwołanie ludu Bożego zaczyna się w chwili, w której grzech niszczy jedność ludzi z Bogiem oraz komunię ludzi między sobą. Zgromadzenie 55 Kościoła jest w pewnym sensie reakcją Boga na chaos spowodowany przez grzech. To ponowne zjednoczenie dokonuje się tajemniczo w łonie wszystkich narodów: "W każdym narodzie miły jest Mu ten, kto się Go boi i postępuje sprawiedliwie" (Dz 10, 35)127Por. Sobór Watykański 11, konst. Lumen gentium, 9; 13; 16.. 762 Przygotowanie pośrednie do zgromadzenia Ludu Bożego zapoczątkowuje 122, 522, powołanie Abrahama, któremu Bóg obiecuje, że stanie się ojcem wielkiego 60 narodu128Por. Rdz 12, 2; 15, 5-6.. Przygotowanie bezpośrednie następuje wraz z wybraniem Izraela jako ludu Bożego129Por. Wj 19, 5-6; Pwt 7, 6.. przez wybranie Izrael ma być znakiem przyszłego 64 zjednoczenia wszystkich narodów130Por. Iz 2, 2-5; Mi 4, 1-4.. Jednak już prorocy oskarżają Izraela, że zerwał przymierze i że zachował się jak nierządnica131Por. Oz 1; Iz 1, 2-4; Jr 2 i in.. Zapowiadają oni nowe i wieczne Przymierze132Por. Jr 31, 31-34; Iz 55, 3.. "Chrystus ustanowił to Nowe Przymierze"133Sobór Watykański II, konst. Lumen gentium, 9.. Kościół – ustanowiony przez Jezusa Chrystusa 763 Urzeczywistnienie w pełni czasów zbawczego planu Ojca jest zadaniem Syna; taki jest motyw Jego "posłania"134Por. Sobór Watykański II, konst. Lumen gentium, 3; dekret Ad gentes, 3.. "pan Jezus bowiem zapoczątkował 541 Kościół swój, głosząc radosną nowinę, a mianowicie nadejście Królestwa Bożego obiecanego od wieków w Piśmie"135Sobór Watykański II, konst. Lumen gentium, 5.. Aby wypełnić wolę Ojca, Chrystus zapoczątkował Królestwo niebieskie na ziemi. Kościół jest "Królestwem Chrystusa obecnym już w tajemnicy"136Sobór Watykański II, konst. Lumen gentium, 3.. 764 "Królestwo to zaczyna jaśnieć dla ludzi w słowie, czynach i obecności Chrystusa"137Sobór Watykański II, konst. Lumen gentium, 5.. Przyjąć słowo Jezusa – to przyjąć "samo Królestwo Boże"138Sobór Watykański II, konst. Lumen gentium, 5.. 543 Zalążkiem i początkiem Królestwa jest "mała trzódka" (Łk 12, 32) tych, których Jezus przyszedł zwołać wokół siebie i których On sam jest pasterzem139Por. Mt 10, 16; 26, 31; J 10,1-21.. Stanowią oni prawdziwą rodzinę Jezusa140Por. Mt 12, 49.. Tych, których zgromadził wokół 1691 siebie, nauczył nowego sposobu postępowania, a także swojej modlitwy141Por. Mt 5-6.. 2558 765 Pan Jezus nadał swojej wspólnocie strukturę, która będzie trwała aż do całkowitego wypełnienia Królestwa. Przede wszystkim dokonał tego przez wybór Dwunastu z Piotrem jako ich głową142Por. Mk 3, 14-15.. Reprezentując dwanaście 860, 551 pokoleń Izraela143Por. Mt 19, 28; Łk 22, 30., są oni fundamentami nowego Jeruzalem144Por. Ap 21, 12-14.. Dwunastu145Por. Mk 6, 7. oraz inni uczniowie146Por. Łk 10,1-2. uczestniczą w posłaniu Chrystusa, w Jego władzy, a także w Jego losie147Por. Mt 10, 25; J 15, 20.. Przez wszystkie te działania Chrystus przygotowuje i buduje swój Kościół. 766 Przede wszystkim jednak Kościół narodził się z całkowitego daru Chrystusa dla naszego zbawienia, uprzedzonego w ustanowieniu Eucharystii i 813, 610 zrealizowanego na krzyżu. "Znakiem tego początku i wzrastania [Kościoła] jest krew 1340 i woda wypływające z otwartego boku Jezusa ukrzyżowanego"148Sobór Watykański II, konst. Lumen gentium, 3.. "Albowiem 617 z boku umierającego na krzyżu Chrystusa zrodził się przedziwny sakrament całego Kościoła"149Sobór Watykański II, konst. Sacrosanctum Concilium, 5.. Jak Ewa została utworzona z boku śpiącego Adama, tak 478 Kościół narodził się z przebitego serca Chrystusa, który umarł na krzyżu150Por. św. Ambroży, Expositio Evangelii secundum Lucam, 2, 85-89: PL 15, 1583-1586.. Kościół – ukazany przez Ducha Świętego 767 "Kiedy zaś dopełniło się dzieło, którego wykonanie Ojciec powierzył Synowi na ziemi, zesłany został w dzień Zielonych Świąt Duch Święty, aby 731 Kościół ustawicznie uświęcał i aby w ten sposób wierzący mieli przez Chrystusa w jednym Duchu dostęp do Ojca"151Sobór Watykański II, konst. Lumen gentium, 4.. Wtedy "Kościół publicznie ujawnił się wobec tłumów i zaczęło się rozszerzanie Ewangelii..."152Sobór Watykański II, dekret Ad gentes, 4. z Kościół, będąc "zwołaniem" wszystkich ludzi do zbawienia, ze swej natury 849 jest misyjny, posłany przez Chrystusa do wszystkich narodów, aby czynić je uczniami153Por. Mt 28,19-20; Sobór Watykański II, dekret Ad gentes, 2; 5-6.. 768 Aby Kościół mógł wypełniać swoje posłanie, Duch Święty "uposaża go w rozmaite dary hierarchiczne oraz charyzmatyczne i przy ich pomocy nim kieruje..."154Sobór Watykański II, konst. Lumen gentium, 4. "Kościół więc, wyposażony w dary swego Założyciela i wiernie zachowujący Jego przykazania miłości, pokory i wyrzeczenia, otrzymuje posłanie głoszenia Królestwa Chrystusa i Boga i zapoczątkowania go wśród 541 wszystkich narodów oraz stanowi zalążek i początek tego Królestwa na ziemi"155Sobór Watykański II, konst. Lumen gentium, 5.. Kościół – wypełniony w chwale 769 "Kościół osiągnie swoje wypełnienie tylko w chwale nieba"156Sobór Watykański II, konst. Lumen gentium, 48., w chwili 671, 2818 chwalebnego powrotu Pana. Do tego dnia "Kościół kontynuuje swoją pielgrzymkę wśród prześladowań świata i pocieszeń Boga"157Św. Augustyn, De civitate Dei, 18, 51; por. Sobór Watykański II, konst. Lumen gentium, 8.. Tu na ziemi czuje 675 się na wygnaniu, z daleka od Pana158Por. 2 Kor 5, 6; Sobór Watykański II, konst. Lumen gentium, 6., "tęskni do Królestwa w pełni dokonanego... i pragnie połączenia się z Królem swoim w chwale"159Sobór Watykański II, konst. Lumen gentium, 5.. Wypełnienie Kościoła w chwale – a za jego pośrednictwem wypełnienie świata – dokona się jedynie przez przejście ciężkich prób. Tylko wtedy "wszyscy sprawiedliwi, 1045 poczynając od Adama, «od Abla sprawiedliwego aż po ostatniego wybranego», zostaną zgromadzeni w Kościele powszechnym u Ojca"160Sobór Watykański II, konst. Lumen gentium, 2. III. Misterium Kościoła 770 Kościół jest w historii, ale równocześnie ją przekracza. Jedynie "oczami 812 wiary"161Katechizm Rzymski, 1, 10, 20. można w jego rzeczywistości widzialnej dostrzec również rzeczywistość duchową, będącą nośnikiem życia Bożego. Kościół – równocześnie widzialny i duchowy 771 "Chrystus, jedyny Pośrednik, ustanowił tu na ziemi swój Kościół święty, wspólnotę wiary, nadziei i miłości, jako organizm widzialny; nieustannie go 827 podtrzymuje i przez niego rozlewa na wszystkich prawdę i łaskę". Kościół jest równocześnie: – "społecznością wyposażoną w strukturę hierarchiczną i Mistycznym 1880 Ciałem Chrystusa; – zgromadzeniem widzialnym i wspólnotą duchową; – Kościołem ziemskim i Kościołem obdarowanym już dobrami 954 niebieskimi". Te wymiary "tworzą jedną rzeczywistość złożoną, która zrasta się z pierwiastka Boskiego i ludzkiego"162Sobór Watykański II, konst. Lumen gentium, 8.. Do istoty Kościoła należy to, że "jest on... ludzki i jednocześnie Boski, widzialny i wyposażony w dobra niewidzialne, żarliwy w działaniu i oddany kontemplacji, obecny w świecie, a jednak pielgrzymujący. Wszystkie te właściwości posiada w taki mianowicie sposób, że to, co ludzkie, jest podporządkowane Bożemu i skierowane do Bożego, widzialne do niewidzialnego, życie czynne do kontemplacji, a to, co doczesne – do miasta przyszłego, którego szukamy"163Sobór Watykański II, konst. Sacrosanctum Concilium, 2.. O pokoro! O wzniosłości! Namiocie Kedaru i sanktuarium Boga; mieszkanie ziemskie, królewski zamku; domu z gliny i królewska komnato; śmiertelne ciało i świątynio światła; w końcu, przedmiocie pogardy dla pysznych i oblubienico Chrystusa! Smagła jesteś, ale piękna, córo jerozolimska; a chociaż zmęczenie i boleść długiego wygnania czynią cię wybladłą, to jednak zdobi cię wdzięk niebieski164Św. Bernard z Clairvaux, In Canticum sermones, 27, 14: PL 183, 920 D.. Kościół – misterium zjednoczenia ludzi z Bogiem 772 Chrystus wypełnia i objawia w Kościele swoją własną tajemnicę jako cel zamysłu Bożego: "Wszystko na nowo zjednoczyć w Chrystusie" (Ef 1, 10). 518 Św. Paweł nazywa "wielką tajemnicą" (Ef 5, 32) oblubieńcze zjednoczenie Chrystusa z Kościołem. Ponieważ Kościół jest zjednoczony z Chrystusem jako 796 swoim Oblubieńcem165Por. Ef 5, 25-27., także on sam staje się tajemnicą166Por. Ef 3, 9-11.. Kontemplując w nim tę tajemnicę, św. Paweł pisze: "Chrystus pośród was – nadzieja chwały" (Kol 1, 27). 773 Taka komunia ludzi z Bogiem w Kościele przez miłość, która "nigdy nie ustaje" (1 Kor 13, 8), jest celem, do którego dąży to wszystko, co jest w nim środkiem sakramentalnym, związanym z tym światem, którego przeznaczeniem 671 jest przeminięcie167Por. Sobór Watykański II, konst. Lumen gentium, 48.. "Cała jego struktura jest całkowicie podporządkowana świętości członków Chrystusa. Świętość mierzy się według «wielkiej tajemnicy», 972 w której Oblubienica odpowiada darem miłości na dar Oblubieńca"168Jan Paweł 11, list apost. Mulieris dignitatem, 27.. Maryja wyprzedza nas wszystkich "na drodze do świętości", która jest tajemnicą Kościoła jako Oblubienicy bez "skazy czy zmarszczki" (Ef 5, 27). Z tego powodu "wymiar maryjny Kościoła wyprzedza jego wymiar Piotrowy"169Jan Paweł 11, list apost. Mulieris dignitatem, 27.. Kościół – powszechny sakrament zbawienia 774 Greckie słowo mysterion zostało przetłumaczone na język łaciński za pomocą 1075 dwóch pojęć: mysterium i sacramentum. W późniejszej interpretacji pojęcie sacramentum wyraża precyzyjniej widzialny znak ukrytej rzeczywistości zbawienia, wskazywanej przez pojęcie mysterium – tajemnica. W tym sensie sam Chrystus jest "Tajemnicą (Misterium) zbawienia": Non est enim aliud Dei mysterium, nisi Christus – "Nie ma innej Tajemnicy Boga niż Chrystus"170Św. Augustyn, Epistulae, 187, 11, 34: PL 33, 845.. Zbawczym dziełem Jego świętego i uświęcającego człowieczeństwa 515 jest sakrament zbawienia, który ujawnia się i działa w sakramentach Kościoła (są 2014 one nazywane przez Kościoły wschodnie także "świętymi misteriami"). Siedem sakramentów to znaki i narzędzia, za pośrednictwem których Duch Święty rozlewa łaskę 1116 Chrystusa-Głowy, w Kościele, który jest Jego Ciałem. Kościół posiada więc i rozdziela łaskę niewidzialną, którą oznacza. Właśnie w tym analogicznym sensie jest nazywany "sakramentem". 775 "Kościół jest w Chrystusie jakby sakramentem, czyli znakiem i narzędziem wewnętrznego zjednoczenia z Bogiem i jedności całego rodzaju ludzkiego"171Sobór Watykański II, konst. Lumen gentium, 1.. Bycie sakramentem wewnętrznego zjednoczenia ludzi z Bogiem jest pierwszym celem Kościoła. Ponieważ komunia między ludźmi opiera się na 360 zjednoczeniu z Bogiem, Kościół jest także sakramentem jedności rodzaju ludzkiego. Taka jedność jest już w nim zapoczątkowana, ponieważ gromadzi on ludzi "z każdego narodu i wszystkich pokoleń, ludów i języków" (Ap 7, 9); Kościół jest równocześnie "znakiem i narzędziem" pełnej realizacji tej jedności, która musi się jeszcze wypełnić. 776 Jako sakrament Kościół jest narzędziem Chrystusa. W Jego rękach jest 1088 "narzędziem Odkupienia wszystkich"172Sobór Watykański II, konst. Lumen gentium, 9., "powszechnym sakramentem zbawienia"173Sobór Watykański II, konst. Lumen gentium, 48., przez który Chrystus "ukazuje i zarazem realizuje tajemnicę miłości Boga do człowieka"174Sobór Watykański II, konst. Gaudium et spes, 45.. Kościół "jest widzialnym planem miłości Boga do człowieka"175Paweł VI, Przemówienie (22 czerwca 1973)., planem, który pragnie, "aby cały rodzaj ludzki utworzył jeden Lud Boży, zrósł się w jedno Ciało Chrystusa i scalił się w budowie jednej świątyni Ducha Świętego"176Sobór Watykański II, dekret Ad gentes, 7; por. konst. Lumen gentium, 17. W skrócie 777 Słowo "Kościół" oznacza "zwołanie". Wskazuje ono na zgromadzenie tych, których Słowo Boże zwołuje, by utworzyli Lud Boży; karmieni Ciałem Chrystusa, sami stają się oni Ciałem Chrystusa. 778 Kościół jest równocześnie drogą i celem zamysłu Bożego: zapowiedziany w figurach w stworzeniu, przygotowany w Starym Przymierzu, założony przez słowa i czyny Jezusa Chrystusa, urzeczywistniony za pośrednictwem Jego odkupieńczego Krzyża i Jego Zmartwychwstania, został ukazany jako misterium zbawienia przez wylanie Ducha Świętego. Osiągnie swoje wypełnienie w chwale nieba jako zgromadzenie wszystkich odkupionych ziemi177Por. Ap 14, 4.. 779 Kościół jest równocześnie widzialny i duchowy, jest społecznością hierarchiczną i Mistycznym Ciałem Chrystusa. Jest jeden", utworzony z elementu ludzkiego i elementu Boskiego. To czyni go tajemnicą, którą może przyjąć tylko wiara. 780 Kościół jest na tym świecie sakramentem zbawienia, znakiem i narzędziem jedności Boga i ludzi.
Posted on: Sat, 06 Jul 2013 05:24:48 +0000
Trending Topics
Recently Viewed Topics
© 2015