Ayn Rand - fragment Kilka fragmentów z książki — Powiedziałeś coś wczoraj o pierwszym prawie — rzekł. — O prawie żądającym, by człowiek dążył do tego, co najlepsze. Zabawne... Nie rozpoznany geniusz — to stara historia. Czy myślałeś kiedyś o czymś znacznie gorszym — o geniuszu rozpoznanym zbyt dobrze? To, że tak wielu ludzi jest głupcami, którzy nie potrafią dostrzec tego, co najlepsze — to nic. Nie można się o to gniewać. Czy jednak rozumiesz, co to znaczy, jeśli ludzie to widzą i nie chcą tego? — Nie. — Nie. Ty byś tego nie zrozumiał. Przez całą noc o tobie myślałem. Nie spałem ani chwili. Wiesz, jaki jest twój sekret? Jest nim okropna niewinność. Roark zaśmiał się, patrząc na jego chłopięcą twarz. — Nie — powiedział Mallory. — To nie jest śmieszne. Wiem, O czym mówię — a ty nie. Nie możesz tego wiedzieć. Bo jesteś tak absolutnie zdrowy. Tak zdrowy, że nawet nie potrafisz sobie wyobrazić choroby. Wiesz, że istnieje, ale tak naprawdę w to nie wierzysz. Ja tak. Niektóre rzeczy wiem lepiej od ciebie, bo jestem słabszy. Rozumiem tę drugą stronę. To właśnie zrobiło ze mną... to, co zobaczyłeś wczoraj. — Tego już nie ma. — Chyba tak. Ale nie do końca. Nie boję się już. Ale wiem, że horror istnieje. I wiem, co to za horror. Ty nie jesteś w stanie tego sobie wyobrazić. Jakie jest najstraszliwsze przeżycie, które możesz sobie wyobrazić? Dla mnie — być bezbronnym w zamkniętej celi z głodnym drapieżnikiem albo z maniakiem, któremu jakaś zaraza wyżarła mózg. Tam nie miałbyś nic oprócz swojego głosu — i swoich myśli. Krzyczałbyś do bestii, dlaczego nie ma cię tknąć, używałbyś najbardziej wyrazistych słów, słów, na które nie ma odpowiedzi, stałbyś się narzędziem prawdy absolutnej. I widziałbyś, jak patrzą na ciebie żywe oczy. i wiedziałbyś, że ten stwór nie może cię usłyszeć, że nie można do niego dotrzeć w żaden sposób, a przecież oddycha i porusza się, tam, przed tobą, i ma swój własny cel. Oto horror. To właśnie wisi nad światem, skrada się gdzieś przez ludzkość, ta sama rzecz, coś zamkniętego, bezrozumnego, skrajnie niepożądanego, ale mającego swój cel i swój spryt. Nie sądzę, bym był tchórzem, ale tego się boję. Wiem tylko, że to istnieje. Nie wiem, jaki ma cel; wiem jedynie, jaką ma naturę. ************* — Howard Roark wybudował Świątynię Ducha Ludzkiego. Widział człowieka silnego, dumnego, czystego, mądrego i pozbawionego lęku. Widział człowieka jako istotę bohaterską. I dla niego wybudował świątynię. Świątynia to miejsce, w którym człowiek ma doznawać uniesienia. Sądził, że uniesienie bierze się ze świadomości bycia niewinnym, widzenia prawdy i osiągania jej, życia w sposób tak doskonały, jak tylko to jest możliwe, nieznajomości wstydu i nieposiadania powodu, by się wstydzić, bycia gotowym stanąć nago w pełnym słońcu. Myślał, że uniesienie oznacza radość i że radość jest naturalnym prawem człowieka. Myślał, że miejsce wybudowane ku chwale człowieka jest miejscem świętym. Oto, co na temat człowieka i uniesienia myślał Howard Roark. Ellsworth Too- hey powiedział jednak, że świątynia jest pomnikiem głębokiej nienawiści do ludzkości. Ellsworth Toohey powiedział, że istota uniesienia wyraża się w byciu śmiertelnie przestraszonym, padaniu na kolana i czołganiu się. Ellsworth Toohey powiedział, że największym osiągnięciem człowieka jest zdać sobie sprawę z własnej marności i błagać o wybaczenie. Ellsworth Toohey powiedział, że to niemoralne nie przyjmować za rzecz oczywistą, że człowiek jest istotą, która potrzebuje przebaczenia. Ellsworth Toohey zobaczył, że ta budowla należy do człowieka i do ziemi — i powiedział, że ma ona brzuch zagrzebany w piasku. Gloryfikować człowieka, rzekł Ellsworth Toohey, to gloryfikować wulgarne przyjemności ciała, bo królestwo ducha jest dla człowieka nieosiągalne. Aby wejść do tego królestwa, rzekł Ellsworth Toohey, człowiek musi przyjść jak żebrak, na kolanach. Ellsworth Toohey kocha ludzkość. — Panno Francon, nie rozmawiamy teraz o Ellsworcie Too- heyu, gdyby zatem zechciała pani ograniczyć się do... — Nie potępiam Ellswortha Tooheya. Potępiam Howarda Roarka. Mówi się, że budynek musi stanowić część swego otoczenia. W jakim świecie Roark zbudował swoją świątynię? Dla jakich ludzi? Proszę rozejrzeć się dookoła Czy miejsce kultu może stać się święte, służąc ku chwale ludzi takich jak Hopton Stoddard? Jak Ralston Holcombe? Jak Peter Keating? Kiedy patrzycie na nich, czy nienawidzicie Ellswortha Tooheya? Czy też potępiacie Howarda Roarka za to, że tak strasznie się upokorzył? Ellsworth Toohey ma rację, ta świątynia jest świętokradztwem, choć nie w sensie, o jaki mu chodziło. Myślę jednak, że pan Toohey to wie. Kiedy widzicie człowieka rzucającego perły i nie dostającego w zamian nawet schabowego, to nie na świnię się oburzacie. Oburzacie się na człowieka, który tak nisko cenił swoje perły, że zachciało mu się rzucić je w gnój i pozwolić, by stały się okazją do całego koncertu chrząkania trans- krybowanego przez stenografa sądowego. — Panno Francon, nie wydaje mi się, by tego rodzaju zeznanie miało związek ze sprawą i było do przyjęcia... — Proszę pozwolić świadkowi mówić — odezwał się nieoczekiwanie sędzia. Nudził się, a figura Dominique stanowiła wdzięczny obiekt do obserwacji. Ponadto zdawał sobie sprawę, że widownia dobrze się bawi podekscytowana atmosferą skandalu, nawet jeśli sympatyzuje ze Stoddardem. — Wysoki sądzie, wydaje mi się, że zaszło jakieś nieporozumienie — rzekł prokurator. — Panno Francon, na czyją korzyść pani zeznaje? Pana Roarka czy pana Stoddarda? — Pana Stoddarda, rzecz jasna. Wymieniam powody, dla których pan Stoddard powinien wygrać proces. Przysięgłam mówić prawdę. — Proszę kontynuować — rzekł sędzia. — Wszyscy świadkowie mówili prawdę. Ale nie całą prawdę Ja jedynie wypełniam luki. Mówili o zagrożeniu i o nienawiści. Mieli rację. Świątynia Stoddarda jest zagrożeniem z wielu powodów. Gdyby pozwolono jej istnieć, żaden człowiek nie odważyłby się spojrzeć na siebie w lustrze. Okrucieństwem jest zrobienie ludziom czegoś takiego. Można ich prosić, by dążyli do bogactw, sławy, miłości, brutalności, morderstw, wyrzeczeń. Ale nie proście ich o osiągnięcie szacunku dla samych siebie. Znienawidzą was. Oni wiedzą to najlepiej. Muszą mieć powody. Nie powiedzą, oczywiście, że was nienawidzą. Powiedzą, że to wy ich nienawidzicie. To dość bliskie prawdy, jak sądzę. Wiedzą, jakie uczucie wchodzi w grę. Oto ludzie—tacy, jacy są. Jaki zatem pożytek z bycia męczennikiem dla niemożliwego? Jaki pożytek ze stawiania budowli dla świata, który nie istnieje? — Wysoki sądzie, nie widzę żadnego związku ze... — Dowodzę pańskiej racji. Dowodzę, dlaczego należy podążać za Ellsworthem Tooheyem, co zrobi pan tak czy owak. Świątynia Stoddarda musi zostać zniszczona. Nie po to, by uratować ludzi przed nią, lecz by uratować ją przed ludźmi. Co za różnica? Pan Stoddard wygra. Zgadzam się w zupełności ze wszystkim, co tu powiedziano, z wyjątkiem jednego punktu. I nie sądzę, by wolno nam było go pominąć. Niszczmy, ale nie udawajmy, że spełniamy dobry uczynek. Przyznajmy, że jesteśmy kretami i protestujemy przeciwko szczytom gór. Albo, być może, jesteśmy lemingami, które nie potrafią powstrzymać się od płynięcia ku samozagładzie. Zdaję sobie sprawę, że w tej chwili jestem równie bezużyteczna jak Howard Roark. To jest moja Świątynia Stoddaida—pierwsza i ostatnia. To wszystko, wysoki sądzie — skłoniła się w stronę sędziego. ******************* — Mdli mnie, kiedy na was patrzę — rzekł Toohey. — Na was wszystkich, sentymentalnych hipokrytów. Robicie to, co ja, rozsiewacie ziarno, które w was zasiałem, bogacicie się na tym, ale nie macie odwagi przyznać się przed sobą do niczego. Na widok prawdy zieleniejecie. Taka pewnie wasza natura i to właśnie jest moja najgroźniejsza broń, ale Boże, jakże mam tego dosyć! Czasem chcę od was odsapnąć. Po to właśnie muszę przez całe swoje życie grać: dla takich małych, nędznych miernot jak ty. Żeby chronić waszą wrażliwość, wasze poglądy, wasze sumienia i spokój umysłu, którego nie macie. Taka jest cena, którą płacę za to, czego pragnę, ale przynajmniej wiem, że muszę ją zapłacić. I nie mam złudzeń co do ceny zakupu. — Czego... pragniesz... Ellsworth? — Władzy, Petey. W mieszkaniu piętro wyżej słychać było kroki, ktoś podskakiwał wesoło, jakby stepował. Lampa zadźwięczała i głowa Keatinga uniosła się posłusznie. Potem skierował ją znów na Tooheya. Ten uśmiechał się niemal obojętnie. — Zawsze... mówiłeś... — zaczął Keating ze ściśniętym gardłem i zamilkł. — Zawsze mówiłem dokładnie to. Wyraźnie, precyzyjnie i otwarcie. To nie moja wina, że nie słyszałeś. Oczywiście, mogłeś to usłyszeć, ale nie chciałeś. To było bezpieczniejsze niż głuchota. Dla mnie. Mówiłem, że chcę rządzić. Jak moi duchowi ojcowie. Ale mam więcej szczęścia niż oni. Odziedziczyłem owoc ich wysiłków i będę tym, który zobaczy, jak wielkie marzenie staje się rzeczywistością. Już dziś widzę to wszędzie dookoła. Rozpoznaję to. Nie podoba mi się. Nie oczekiwałem tego. Radość nie jest moim przeznaczeniem. Znajdę taką satysfakcję, do jakiej jestem zdolny. Będę rządził. — Kim... — Tobą. Światem. To tylko kwestia odkrycia dźwigni. Jeżeli nauczysz się, jak rządzić duszą jednego człowieka, możesz zawładnąć resztą ludzkości. Dusza, Peter, dusza. Nie bicz, miecz, ogień ani armaty. To dlatego Cezarowie, Attyle i Napoleonowie byli głupcami i nie przetrwali długo. My przetrwamy. Dusza, Peter, to coś, czym nie można rządzić. Trzeba to złamać. Wbić klin, wepchnąć tam swoje palce — i człowiek jest twój. Nie potrzebujesz bicza — przyniesie ci go i poprosi o biczowanie. Przeprogramuj go — i jego własny mechanizm będzie pracował dla ciebie. Użyj go przeciwko niemu samemu. Chcesz wiedzieć, jak to się robi? Pomyśl, czy kiedykolwiek cię okłamałem Pomyśl, czy nie słyszałeś tego wszystkiego od lat, ale nie chciałeś zrozumieć, a zatem to ty jesteś sobie winien, a nie ja. Jest wiele sposobów. Oto jeden. Spraw, aby człowiek czuł się mały. Spraw, aby czuł się winny. Zabij w nim ambicję i uczciwość. To trudne. Nawet najgorsi z was na swój pokrętny sposób dążą do ideału. Zabij uczciwość, psując od wewnątrz. Wykorzystaj ją przeciwko niej samej. Nakieruj ją na cel niszczący wszelką uczciwość. Głoś bezinteresowność. Mów mu, że musi żyć dla innych. Mów mu, że altruizm jest ideałem. Żaden z nich nigdy go nie osiągnął i żaden nigdy nie osiągnie. Żywy instynkt obecny w nim z krzykiem buntuje się przeciw niemu. Nie rozumiesz jednak, co uzyskasz? Człowiek zdaje sobie sprawę, że jest niezdolny do tego, co uznał za największą cnotę — i rodzi to w nim poczucie winy, grzechu, własnej bezwartościowości. Skoro najwyższy ideał jest nieosiągalny, stopniowo porzuca wszystkie inne ideały, ambicje, traci poczucie własnej wartości. Czuje się zobowiązany głosić to, czego nie potrafi czynić. Ale nie można być dobrym w połowie ani uczciwym mniej więcej. Zachowanie własnej uczciwości to ciężka praca. Po co zachowywać coś, o czym się wie, że już jest zepsute? Jego dusza porzuca szacunek dla siebie. I tu go masz. Będzie posłuszny. Będzie szczęśliwy, mogąc być posłuszny — bo nie może zaufać samemu sobie, czuje się niepewny, nieczysty. To jeden sposób. A oto inny. Zabij jego wyczucie wartości. Zabij w nim zdolność do rozpoznawania wielkości i osiągania jej. Wielkimi ludźmi nie da się rządzić. Nie chcemy żadnych wielkich ludzi. Nie zaprzeczaj koncepcji wielkości. Niszcz ją od środka. Wielkość jest rzadka, trudna, wyjątkowa. Ustanów takie kryteria sukcesu, by były osiągalne dla wszystkich, dla najmniejszych, najbardziej niekompetentnych, a powstrzymasz dążenie do wysiłku we wszystkich ludziach, wielkich i małych. Powstrzymasz wszelkie dążenie do poprawy, do doskonałości, do perfekcji. Śmiej się z Howarda Roarka i przedstawiaj Petera Keatinga jako wielkiego architekta — zniszczyłeś architekturę. Popieraj Lois Cook — zniszczyłeś literaturę. Sławlkea—zniszczyłeś teatr. Gloryfikuj Lancelota Clokeya—zniszczyłeś prasę. Nie próbuj burzyć wszystkich świątyń — przeraziłbyś ludzi. Uświęć miernotę — a świątynie zostaną zburzone. Jest jeszcze inny sposób. Zabijaj śmiechem. Śmiech jest wyrazem ludzkiej radości. Naucz się stosować go jako niszczącą broń. Zmień go w szyderstwo. To proste. Każ im śmiać się ze wszystkiego. Powiedz im, że poczucie humoru jest bezgraniczną cnotą. Nie pozwól, by w duszy ludzkiej pozostało cokolwiek świętego — a dusza przestanie być święta. Zabij cześć — i zabiłeś bohatera w człowieku. Czci nie oddaje się, chichocząc. Będzie bezgranicznie posłuszny — cokolwiek wchodzi w grę, nic nie jest zbyt poważne. A oto inny sposób. Ten jest najważniejszy. Nie pozwalaj ludziom być szczęśliwymi. Szczęście jest samodzielne i samowystarczalne. Szczęśliwi ludzie nie mają dla ciebie czasu ani wartości. Szczęśliwi ludzie są wolni. Więc zabij w nich radość życia. Zabierz im to, co jest im drogie i co jest dla nich ważne. Nigdy nie pozwól, by mieli to, czego pragną. Spraw, by czuli, że sam fakt posiadania osobistych pragnień jest złem. Doprowadź ich do stanu, w którym powiedzenie „pragnę nie jest już naturalnym prawem, lecz przyznaniem się do winy. Altruizm będzie ci bardzo pomocny. Ludzie nieszczęśliwi przyjdą do ciebie. Będziesz im potrzebny. Przyjdą po pociechę, po wsparcie, po ucieczkę. Natura nie dopuszcza próżni. Opróżnij duszę ludzką, a miejsce, które po niej pozostanie, jest twoje. Nie wiem, dlaczego jesteś taki zszokowany, Peter. To najstarsza ze wszystkich metod. Przyjrzyj się historii. Przyjrzyj się jakiemukolwiek wielkiemu systemowi etycznemu, od Wschodu począwszy. Czyż nie głosiły one poświęcenia osobistej radości? Pod płaszczykiem przeróżnych komplikacji werbalnych czyż wszystkie one nie miały jednego motywu: poświęcenia, rezygnacji, wyrzeczenia się siebie? Czyż nie zdołałeś wychwycić ich refrenu: „Poddaj się, poddaj się, poddaj się? Przyjrzyj się moralnemu klimatowi naszych dni. Wszystko, co sprawia przyjemność, od papierosów poprzez seks, ambicję, chęć zysku uważane jest za niemoralne czy grzeszne. Dowiedź, że jakaś rzecz czyni człowieka szczęśliwym, a potępisz ją. Oto, jak daleko zaszliśmy. Powiązaliśmy szczęście z winą. Trzymamy ludzkość za gardło. Złóż ofiarę ze swego pierworodnego — leż na pryczy z gwoździ — idź na pustynię, by umartwiać ciało — nie tańcz — nie chodź w niedzielę do kina — nie próbuj się wzbogacić — nie pal — nie pij. To wszystko ta sama linia. Długa linia. Głupcy sądzą, że tego typu zakazy to nonsens. Relikt przeszłości, staroć. Ale w każdym nonsensie jest jakiś cel. Nie trać czasu na badanie natury szaleństwa—zadaj sobie pytanie, do czego prowadzi. Każdy system etyczny, który głosił poświęcenie, doszedł do wielkiej władzy i rządził milionami ludzi. Trzeba to, rzecz jasna, zakamuflować. Trzeba powiedzieć ludziom, że osiągną wyższą formę szczęścia, rezygnując ze wszystkiego, co czyni ich szczęśliwymi. Nie musisz wykładać tego zbyt jasno. Używaj mętnych słów. „Uniwersalna harmonia, „wieczny duch, „boski cel, „nirwana, „raj, „supremacja rasowa, „dyktatura proletariatu. Wewnętrzne zepsucie, Peter. Najstarszy sposób. Ta farsa trwa od wieków i ludzie wciąż dają się nabrać. A próba powinna być taka łatwa: wsłuchaj się w słowa jakiegokolwiek proroka i gdy tylko usłyszysz, że mówi o poświęceniu, uciekaj. Uciekaj szybciej niż przed dżumą. To logiczne, że tam, gdzie jest poświęcenie, jest też ktoś, kto zbiera ofiary. Tam, gdzie jest służba, jest też ktoś, komu służą. Człowiek, który mówi ci o poświęceniu, mówi o sługach i panach. I zamierza być panem. Ale jeśli kiedykolwiek usłyszysz człowieka, który mówi ci, że musisz być szczęśliwy, że to twoje naturalne prawo, że naczelnym obowiązkiem dla siebie jesteś ty sam — będzie to ktoś, kto nie poluje na twoją duszę. Będzie to człowiek, który nie potrzebuje od ciebie niczego. Ale niech tylko nadejdzie, a wszyscy wyrywacie sobie włosy z pustych głów, wrzeszcząc, że jest samolubnym potworem. A zatem oszustwo jest bezpieczne na wiele kolejnych stuleci. Być może jednak zauważyłeś pewną rzecz. „To logiczne, powiedziałem. Rozumiesz? Ludzie mają przeciwko tobie broń. Logikę. Rozum. Musisz więc postarać się odebrać im go. Nadkruszyć fundamenty, na których się opiera. Bądź jednak ostrożny. Nie zaprzeczaj niczemu. Nigdy niczemu nie zaprzeczaj, bo sprawa wymknie ci się z rąk. Nie mów, że rozum jest zły — choć był ktoś, kto to powiedział i odniósł oszałamiający sukces. Mów jedynie, że rozum jest ograniczony. Że istnieje coś ponad nim. Co? W tej kwestii też nie musisz wypowiadać się zbyt jasno. Możliwości są niewyczerpane. „Instynkt, „uczucie, „objawienie, „boska intuicja, „materializm dialektyczny. Jeżeli dasz się złapać w jakimś ważnym miejscu i ktoś powie ci, że twoja doktryna nie ma sensu — będziesz na to przygotowany. Mówisz mu, że istnieje coś, co jest ponad sensem. Że nie powinien próbować myśleć: musi czuć. Wierzyć. Odrzuć rozum, a wygrasz każdą grę. Wszystko będzie szło tak, jak sobie zażyczysz, kiedykolwiek sobie tego zażyczysz. Złapałeś go. Czy można rządzić człowiekiem myślącym? Nie potrzebujemy ludzi myślących. Keating usiadł na podłodze obok komody: czuł się zmęczony, więc po prostu skrzyżował nogi. Nie chciał oddalać się od komody. Oparty o nią czuł się bezpieczniej, jak gdyby wciąż zawierała papier, który wydał. — Słyszałeś to wszystko, Peter. Od dziesięciu lat patrzysz, jak to praktykuję. Widzisz, jak praktykuje się to na całym świecie. Dlaczego jesteś taki zdegustowany? Nie masz prawa siedzieć tu i gapić się na mnie z tą cnotliwą wyższością człowieka zszokowanego. Grasz w te same klocki. Wziąłeś swoją działkę i musisz brnąć dalej. Boisz się zobaczyć, dokąd to prowadzi. Ja nie. Powiem ci. Do świata przyszłości. Do świata, którego pragnę. Do świata posłuszeństwa i jedności. Do świata, w którym myśl każdego człowieka nie będzie jego własną myślą, lecz usiłowaniem odgadnięcia myśli sąsiada, który nie będzie miał własnych myśli, lecz usiłowanie odgadnięcia myśli kolejnego sąsiada, który nie będzie miał własnych... i tak dalej, Peter, dookoła świata. Bo wszyscy muszą się zgadzać ze wszystkimi. Świat, w którym żaden człowiek nie będzie miał własnych pragnień, lecz skieruje wszystkie swoje wysiłki na zaspokajanie pragnień sąsiada, który nie będzie miał innych pragnień, jak tylko zaspokajanie pragnień następnego sąsiada, który też nie będzie miał pragnień... dookoła świata, Peter. Bo wszyscy muszą służyć wszystkim. Świat, w którym człowiek nie będzie pracował z pobudek tak niewinnych jak pieniądze, lecz dla tego bezgłowego monstrum — prestiżu. Aprobata innych — ich dobre zdanie — zdanie ludzi, którym nie będzie wolno posiadać własnego zdania. Ośmiornica z mnóstwem czułek i bez mózgu. Zdanie, Peter? Nie zdanie, lecz sondaże opinii publicznej. Średnia wyciągnięta z zer, bo żadna indywidualność nie będzie miała prawa istnieć. Świat z oderwanym silnikiem i z jednym sercem, pompowanym ręcznie. Pompowanym moją ręką — i rękoma kilku innych ludzi mego pokroju. Ludzi, którzy wiedzą, co wprawia was w ruch — was, wielkich wspaniałych przeciętnych, was, którzy nie powstaliście z furią, gdy nazywaliśmy was przeciętnymi, małymi, zwyczajnymi, was, którzy polubiliście i zaakceptowaliście te określenia. Będziecie siedzieć, wyniesieni na tron i uświęceni, wy, maluczcy, absolutni władcy, na widok których wszyscy dawni władcy będą skręcać się z zazdrości, absolutni, nieograniczeni, Bóg, Prorok i Król razem wzięci. Vox populi. Przeciętni, zwyczajni, ujednoliceni. Czy wiesz, jaki jest antonim do ego? Banał, Peter. Banał jako zasada. Ale nawet to, co oklepane, musi być kiedyś przez kogoś zapoczątkowane. To będzie nasze zadanie. Vox Dei. Będziemy się upajać nieograniczonym poddaństwem — ze strony ludzi, którzy nie nauczyli się niczego innego, jak tylko być poddanymi. Będziemy to nazywali „służbą. Będziemy wręczać medale za służbę. Będziecie się nawzajem zabijać w walce o to, kto potrafi się poddać lepiej i pełniej. Nie będzie innych wyróżnień, o które można by zabiegać. Żadnej innej formy osobistego osiągnięcia. Dostrzegasz w tym obrazie Howarda Roarka? Nie? A zatem nie marnuj czasu na głupie pytania. Wszystko, czym nie można rządzić, musi odejść. A jeśli od czasu do czasu urodzi się jakieś dziwadło, nie przeżyje więcej niż dwanaście lat. Kiedy jego mózg zacznie funkcjonować, poczuje ciśnienie i eksploduje. Ciśnienie obliczone na próżnię. Czy wiesz, co dzieje się ze stworzeniami żyjącymi w głębinach oceanu, gdy wydobywa się je na światło słoneczne? Tyle, jeśli chodzi o przyszłość Roarka. Pozostali będą się uśmiechać i słuchać. Czy zwróciłeś uwagę, że imbecyl zawsze się uśmiecha? Pierwsze zmarszczenie brwi jest pierwszym dotykiem Boga na czole człowieka. Dotykiem myśli. Ale my nie będziemy mieli ani Boga, ani myśli. Tylko głosowanie za pomocą uśmiechów. Automatyczne dźwignie — wszystkie mówiące „tak... Gdybyś był nieco bardziej rozgarnięty — jak twoja była żona, na przykład — zapytałbyś teraz: a my, władcy? A ja, Ellsworth Monkton Toohey? Tak, odrzekłbym, masz rację. Nie osiągnę więcej niż wy. Nie będę miał innego celu, jak tylko pilnowanie, byście byli zadowoleni. Kłamanie, schlebianie wam, wychwalanie was, pompowanie waszej próżności. Wygłaszanie mów o ludziach i wspólnym dobru. Peter, mój stary, biedny przyjacielu, jestem najbardziej bezinteresownym człowiekiem, jakiego kiedykolwiek znałeś. Mam mniej niezależności niż ty, którego zmusiłem do sprzedania własnej duszy. Ty przynajmniej wykorzystywałeś ludzi po to, żeby zdobyć coś dla siebie. Ja nie chcę niczego dla siebie. Wykorzystuję ludzi po to, by ich wykorzystać. To moja jedyna funkcja i satysfakcja. Nie mam osobistego celu. Pragnę władzy. Pragnę mojego świata przyszłości. Niech wszyscy żyją dla wszystkich. Niech wszyscy się poświęcają, a nikt nic nie zyskuje. Niech wszyscy cierpią i nikt się nie raduje. Niech zatrzyma się postęp. Niech wszystko stanie w miejscu. W stagnacji jest równość. Wszyscy posłuszni woli wszystkich. Uniwersalne niewolnictwo — pozbawione nawet godności pana. Niewolnictwo niewolnictwa. Wielkie koło — i całkowita równość. Świat przyszłości. — Ellsworth... ty jesteś... — Szalony? Boisz się to powiedzieć? Siedzisz tu i tylko to ci przychodzi do głowy. To twoja ostatnia nadzieja. Szalony? Rozejrzyj się dookoła. Weź moją gazetę i przeczytaj nagłówki. Czyż nie nadchodzi? Czyż nie jest już tutaj? Wszystko, o czym ode mnie usłyszałeś? Czyż nie połknęło już Europy i czyż my nie zmierzamy z wolna ku temu samemu? Wszystko, co powiedziałem, zawiera się w jednym jedynym słowie: kolektywizm. Czyż nie on właśnie jest bogiem naszego stulecia? Działać razem. Myśleć — razem. Czuć — razem. Jednoczyć się, zgadzać, podporządkowywać. Podporządkowywać się, służyć, poświęcać. Dziel i rządź — najpierw. Potem — łącz i rządź. Wreszcie odkryliśmy to ostatnie. Pamiętasz cesarza rzymskiego, który powiedział, że chciałby, aby ludzkość miała jedną głowę, by mógł ją ściąć? Ludzie śmiali się z niego przez całe wieki. Ale my będziemy się śmiać ostatni. Osiągnęliśmy to, czego on osiągnąć nie zdołał. Nauczyliśmy ludzi łączyć się. Dzięki temu głowa gotowa jest do ścięcia. Odkryliśmy magiczne słowo. Kolektywizm. Spójrz na Europę, głupcze. Czyż nie potrafisz przejrzeć tych bzdur i dojrzeć kwintesencji? Jeden z krajów hołduje przekonaniu, że człowiek nie ma praw, że kolektyw jest wszystkim. Jednostka jest złem, masa — Bogiem. Jedyne dozwolone pobudki i cnoty to te, które służą proletariatowi. To jedna wersja. A oto inna. Kraj, który hołduje przekonaniu, że człowiek nie ma praw, że państwo jest wszystkim. Jednostka jest złem, rasa — Bogiem. Jedyne dozwolone pobudki i cnoty to te, które służą rasie. Czy robię z igły widły, czy też taka jest już w tej chwili rzeczywistość dwóch kontynentów? Obserwuj ruch obcęgów. Jesteś zmęczony jedną wersją — przepychamy cię do drugiej. Przychodzisz i wychodzisz. Zamknęliśmy drzwi, spreparowaliśmy monetę: orzeł — kolektywizm, reszka — kolektywizm. Zwalczaj doktrynę, która morduje jednostkę, doktryną, która morduje jednostkę. Oddaj swoją duszę radzie — albo oddaj ją przywódcy. Ale oddaj ją, oddaj, oddaj. Moja technika, Peter. Podawaj truciznę jako żywność i truciznę jako antidotum. Puszczaj wodze fantazji co do otoczki, ale trzymaj się głównego celu. Daj głupcom wybór, niech się cieszą—nie zapominaj jednak o jedynym celu, jaki musisz zrealizować. Zabij jednostkę. Zabij duszę człowieka. Reszta nastąpi automatycznie. Obserwuj stan świata w chwili obecnej. Czy nadal uważasz, że jestem szalony, Peter?
Posted on: Fri, 15 Nov 2013 19:27:55 +0000
Trending Topics
Recently Viewed Topics
© 2015