QLOMERULONEFRİT Diffuz qlomerulonefrit əsasən yumaqcıq damarlarının zədələndiyi immun allergik xəstəlikdir. kəskin və xroniki ( kəskinləşmə və remissiya) fazalarla təzahür edir. Nadir hallarda yarım kəskin qlamerunefrit görünür ki, onun üçün şiddətli kəskinləşmə və surətlə böyrək çatışmamazlığına keçməsi xarakterikdir. kƏSKİN QLOMERULONEFRİT Kəskin qlomerulonefrit istənilən yaşda inkişaf edə bilər, xəstələrin çoxunu 40 yaşa qədər şəxslər təşkil edir. Etiologiyası. Patogenez: Xəstəlik çox zaman angina tonzilit yuxarı tənəffüs yollarının infeksiyaları skarlatinindən sonra görülür. Qlomerulonefritin inkişafında vacib rolu streptokok,xüsusi ilə A qrupundan olan B hemolitik streptokokkdur. O həmçinin pnevmoniyadan , differiyadan , səpkili və qarın yatağından , bruselyoz, malyariya, bəzi digər xəstəliklərdən sonra da ortaya çıxa bilər. Virus infeksiyası zaman vaksin və ya serum vurulduqdan sonra da inkişaf edə bilər. Etioloji faktorlarla nəm mühitdə soyuqlama da aiddir. Soyuqlama böyrək qan dövranı reflektor pozulmasına gətirib çıxarır. Hazırda qlomerulonefrit immunkompleks patologiya kimi qəbul olunur ki, simptomlar ortaya çıxmazdan əvvəl uzun müddətli latent dövründə orqanizmin reaktivliyi dəyişir və mikroarqanizmə qarşı antitellər əmələ gəlir. Antigen -antitel kompleksi komplementin təsiri ilə əsasən yumaqcıq kapilyarının bazal membranı səthinə çökür, əsasən böyrəyin zədələyən generalizə olunmuş vaskulit inkişaf edir. Simptomlar . Klinik gedişi: Kəskin qlomerulonefrit ödem , hipertonik sindrom , sidik sindromu ilə xarakterizə olunur. Sidikdə başlıca olaraq zülal və eritrositlər aşkar olunur. Zülalların miqdarı 1-10 q/l arasında tərəddüd edir. Bəzən 20q/l zülalın yüksək konsentasiyası xəstəliyi ilk 7-10 günündə aşkarlanır,buna görədə gec dövrdə tədqiqi zamanı proteunuriya yüksək olmur. (1q/l dən az). Bəzi dövrlərdə isə tamamən zülal olmaya bilir. Kəskin nefritə keçmiş xəstələrdə sidikdə zülalın kiçik miqdarı uzun müddət qala bilər , 3-6 ay, hətta bəzən 9-12 ay sonra itir. Hematuriya ( sidikdə qan xaric olması) kəskin qlomerulonefritin vacib və daimi simptomdur. 13-15% hallarda makrohematuriya, qalan hallarda mikrohematuriya aşkar olunur, bəzən görmə sahəsində 10-15 eritrositdən çox olmur. Silindruriya kəskin qlomerulonefrit mütləq simptom deyil. 75% hallarda tək-tək hialin və dənəli bəzən epitelial silindir aşkar olunur. Leykosituriya az müşahidə olunur. lakin bəzən görmə sahəsində 20-30 leykosit müşahidə olunur. Bu zaman leykositlərlə birgə çoxlu eritrositlər də təyin olunur. Oliqouriya (sutkada 400-700 ml sidik ifrazı ) - kəskin nefritin ilk simptomlarından biridir. Bəzi hallarda 1 neçə gün ərzində anuriya müşahidə olunur. Bir çox xəstələrdə xəstəliyin ilk günlərindən əhəmiyyətli dərəcədə və ya mülayim azotemiya görülür. Kəskin qlomerulonefritdə qanda eritrosit və hemoqlobin miqdarı azalır. Bu hidremiya ( qanda maye- su tərkiblinin artırması ) və ya qlomerulonefritə gətirib çıxaran infeksiyanın ( məs. septik endokardit) törətdiyi anemiya ilə bağlı ola bilər . Tez-tez EÇS yüksəlməsi təyin olunur. Qanda leykositlərin yüksəlməsi infeksiyanı göstərir. Qlamerulenefritin klinik şəklində ödemlər mühüm əhəmiyyətə malikdir, xəstələrin 80-90% də erkən əlamətdir, çox zaman üzdə görülərək " nefrotik sifət" əmələ gətirir. Maye çox vaxt boşluqlarda (plevral,qarın, perikard) toplanır. Belə hallarda bədən kütləsi 15-20kq arta bilir , lakin 2-3 həftədə adətən ödemlər itir. Kəskin diffuz qlomerulonefrit kardial simptomlarından biri xəstələrin 70-90 % müşahidə olunan arterial hipertenziyadır. Çox hallarda arterial təzyiq yüksək səviyəyə qalxmır. ( 180-120 mm .cs.) Uşaqlarda və yeniyetmələrdə arterial təzyiq yetkinlərə nisbətən az hallarda yüksəlir. Arterial hipertenziya kəskin təzahür edir .Müayinə zamanı ürəyin kütlük sərhədlərinin genişlənməsi aşkar edilir ki, bu perikard boşluğuna transsudat yığılması və miokardın hipertrofiliyası ilə bağlı ola bilər. Bəzən zirvədə funksional sistolik küy, aorta üzərində II tonun aksenti , bəzən çarpma ritmi, ağciyərdə quru və yaş xırıltılarla eşidilir. EKQ-də standart aparmalarda R və T dişlərin dəyişməsi, dərin Q dişi, QRS kompleksinin voltajının düşməsi təyin olunur. Kəskin qlomerulonefrit zamanı arterial hipertenziya eklampsiyanın inkişafı ilə müşayət olunur, lakin bu zaman uremiya yoxdur. Eklampsiyanı kəskin ensefalopatiya hesab etmək daha doğrudur, bu arterial hipertenziya və ödemlərlə (beyin hipervolenik ödemi) bağlıdır. Ağır klinik mənzərəyə baxmayaraq eklampsiya nadir hallarda ölümlə nəticələnir, çox zaman izsiz keçib gedir. Kəskin qlamerulonefrit 2 xarakterik forması ayırd edilir. Tsiklik forma şiddətli başlayır. Ödemlər,təngnəfəslik, başağrısı,bel nahiyyəsində ağrılar müəyyən olunur, sidiyin miqdarı azalır. Sidiyin müayinəsində proteinuriya və hematuriya aşkar olunur. Arterial təzyiq yüksəlir. Ödemlər 2-3 həftə qalır. Xəstəliyin gedişi zamanı poliuriya əmələ gəlir. Arterial təzyiq düşür. Sağalma dövrü hipostenuriya ilə müşayət olunur. Xəstə özünü yaxşı hiss etsə də əmək qabiliyyətinin tam bərpa olunması aylar çəkir,cuzi proteinuriya uzun müddət müşahidə olunur. Latent forma az rast gəlinmir, bu forma çox zaman xronikiyə keçir. Bu forma simptomsuz keçməsi ilə xarakterikterizə olunur, yalnız tənginəfəslik və ayaqlarda ödemlər müşahidə olunur. Belə halda diaqnoz yalnız sidiyin müayinəsi lazımdır. Latent formanın aktiv dövrü 2-3 ay və daha çox çəkir. Kəskin qlomerulonefrit nefrotik sindromla müşayət oluna bilər. Bir il ərzində izsiz keçib getmirsə xroniki hala keçmiş qəbul olunur. Kəskin diffuz qlomerulonefrit diaqnozu aydın klinik mənzərə olduqda çətin olumur. Kəskin qlamerulonefritlə xroniki qlamerulonefrit kəskinləşməsinin diferensasiya çətinlik törədir. Bu halda xəstəliyin başladığı müddətlə kəskin nefrit əlamətinin üzə çıxdığı müddəti dəqiqləşdirmək lazımdır. Kəskin qlomerulonefritdə bu müddət 1-3 həftə xroniki qlamerulonefrit kəskinləşməsi zamanı 1-2 günə sidik sindromu eyni ola bilər, lakin sidiyiyin xüsusi xas çəkisinin az olması (1015) və böyrəyin filtirasion funsiyasının azalması xroniki prosesin kəskinləşməsi üçün xarakterikdir. Rentgenoloji metod pielonefrit böyrək daşı ,tuberkulyozu ilə diferensesiya etmək imkanı verir. Müalicə: Yataq rejimi və pəhriz lazımdır. Qidada duzun miqdarı azaldılır. Medikamentoz terapiya-steroid hormonlar hipotenziv, vazodilotator, diuretik, antibiotiklər təyin olunur. Tam sağalma mümkündür, ölümlə nəticələn gediş nadirən müşahidə olunur. Kəskin qlamerulonefrit xroniki hala keçməsi 1/3 halda görülür. Yaxşı müalicə üçün xəstə stansionora yerləşdirilməsidir. Normal müalicə ilə 2-3 aya tam sağalma mümkündür. 1 il ərzində soyuq,nəm mühütdə , işləməkdən çəkinmək lazımdır. YARIM KƏSKİN QLAMERULONEFRİT Bədxassəli gedişə malikdir. Simptomlar. Klinik gedişi: Kəskin qlomerulomefrit kimi (çox zaman şiddətli) başlayır ,latent şəkildə də başlana bilər. Böyük həcmli ödemlər, albuminuriya (10-30ql) həmçinin kəskin nəzərə çarpan hipoproteinemiya (45-35ql) , hipoxolesterinemiya (6-10ql) lipoid- nekrotik sindrom əlamətləri müşahidə olunur. Eyni zamanda hematuriya ,oligouriya görülür. Sidiyin xüsusi çəkisi başlanğıcda yüksəkdir., sonradan aşağı düşür. Böyrəyin filtrasion funksiyası proqresiv zəifləyir. Xəstəliyin ilk həftələrindən azotemiya artır,bu da uremiyanın inkişafına gətirib çıxarır. Arterial hipertenziya çox yüksəkdir,göz dibinin ağır dəyişiklikləri ilə müşaiyət olunur ( retinaya qansızma, görmə sinirlərin ödemi ). Diaqnozu: Sürətlə böyrək çatımazlığının inkişafı,ağır arterial hipertaziya nəzərə alaraq qoyulur. Yarımkəskin qlomerulanefrit ödemli iltihabi - lipoid nefrotik sindromu təstiqləyir. Müalicə: Streoid hormanlar bu forma üçün az effektivdir. İmmudepresant kortikosteroidler birgə tətbiq edilir. Hipotenziv preparatlar,diuretiklər və digər preparatlar təyin olunur. Xəstəliyin praqnozu pisdir. XRONİKİ DİFFUZ QLOMERULONEFRİT Xroniki diffuz qlomerulonefrit böyrəklərin uzun müddətli, 2 tərəfli immunoloji zədələnməsidir. Böyrək büzüşməsi ilə və böyrək çatışmamazlığı nəticəsində ölümlə nəticələnə bilir. Kəskin qlomerulenefrit müalicə olunmaması nəticəsində və I-li olaraq ortaya çıxa bilir. Etiologiyası: Patologiyası: Kəskin qlomerulonefritdə olduğu kimidir. Simptomlar. Klinik gedişi: Kəskin qlomerulonefritdə olduğu kimi ödemlər arterial hipertenziya, sidik sindromu,böyrək fuksiyasının pozulması xarakterikdir. Xroniki qlomerulonefrit gedişi 2 mərhələdə müəyyən edilir. 1) böyrəyin kompensasiyası - böyrəyin azot xaric edici funksiyası pozulmayıb,sidik sindromu cüzi albumuniriya və ya hematuriya ilə müşahidə oluna bilər . 2) Böyrəyin dekompensasiyası - böyrəyin azot xaric edici funksiyasının çatışmamazlığı.Sidik simptomları az nəzərə çarpır . Bir qayda olaraq yüksək arterial hipertenziya, mülayim ödemlər müşahidə olunur. Hipoizostenuriya, və poliriuya azotemik uremiya inkişafına yol açır. Xloniki qlomerulonefritin aşağıdakı formaları var 1. Nefrotik forma - I-li nefrotik sindromun çox müşahidə olunan formasıdır. Lipoid nefrozdan fərqli olaraq, bu forma üçün nefrotik sindromla böyrəyin iltihabi zədələnmə əlamətlərinin birləşməsi xarakterikdir. 2. Hipertonik forma: Uzun müddət arterial hipertenziya simptomlar arasında üstünlük təşkil edir.Arabir xroniki qlomerunefrit ilk qlomerulonefrit hücumdan sonra hipertonik tip üzrə inkişaf edir. Çox zaman isə kəskin qlomerulonefritin latent forması nəticəsi kimi ortaya çıxır. Arterial təzyiq 180/100, 200/120 -ə çatır, sutka ərzində müxrəlif faktorların təsiri ilə böyük fərqlərlə tərəddüd edir. Sol mədəciyin hipertrofiyası , aortada II tonu aksenti əmələ gəlir. Hipertenziya bəd xassəli deyil. Göz dibinin neyroretinit şəklində dəyişiklikləri müşahidə olunur. 3. Qarışıq forma. Eyni vaxtda hipertonik və nefrotik sindrom müşahidə olunur. 4. Latent forma - kifayət qədər yayılmış formadır. zəif sidik sindromu görülür. Arterial hipertenziya və ödemlər yoxdur. Uzun müddət 10-20 il çəkə bilər, gec də olsa uremiyiya gətirib çıxarır. Xroniki qlomerulenfrit hematurik formasıda ayırd etmək lazımdır. hematuriya,ödemlər, hipertenziya. Xroniki qlomerulonefrit bütün formaları residiv verə bilir. bu zaman ilkin kəskin diffuz qlerulonefritin bütün mənzərəsini xatırladır, və ya eyniylə təkrarlayır. Xüsusi ilə kəskinləşmələri payız-yay fəsillərində qıcıqlandırıcı təsirindən, çox zaman streptokok infeksiyasından 1-2 sutka sonra başlanır. Xroniki diffuz qlomerulonefrit istənilən gedişi son mərhələdə II-li böyrək büzüşməsi ilə nəticələnir. I-li böyrək mənzərəsi xarakterikdir. Diaqnoz: Aydın klinik mənzərə olduqda diaqnoz çətin olmur. Əgər anamezdə kəskin qlomerulonefrit yoxdursa ,böyrəyin 1və 2 tərəfli xəstəliklərindən biri ilə diffuz etmək lazım gəlir. Ortostatik albuminuriyanın da mümkünlüyünü xatırlamaq lazımdır. Xroniki qlomerulonefrit üçün ürəyin hipertrofiyası az nəzərə çarpması , hipertoik krizlərə meyliliyin az olması , atoskelorozun az intensivliyi xarakterikdir. Nefrotik formanın lipoid nefrozla, amilod, diabetik qlomerulosklerozla deferensasiya etmək lazımdır. NEFROTİK SİNDROM Qeyri spesifik klinik laborator simptomokompleksdir , massiv ptoteinuriya ( 5q/sutka) zülal - lipoid və su-duz mübadiləsinin pozulması xarakterikdir. Nefrotik sindrom I-li və II-li olur. I-li böyrəyin öz xəstəliklərdə ( qlomerulonefrit, lipoidli nevroz, membranoz nefropatiya, I-li amiloidozun nefropatik forması anadan gəlmə və irsi nefrotik sindrom) müşahidə olunur. II-li nefrotik sindrom az hallarda rast gəlinsədə səbəb olan xəstəliklər çoxdur, (kollagenozlar, sistem qırmızı qurd eşənəyi, düyünlü periartrit, sistem sklerodemiya) hemoragik vaskulit, revmatizm, revmotoid artrit, septik endokardit, diabetik qlomeruloskleroz, qan xəstəlikləri ( limfoma). Xroniki irinli xəstəiklər (ağciyərlərin absesi, bronxektozları) tuperkulyoz, parazitar (malyariya) virus, şiş , dərman xəstəlikləri alergiya. Nefrotik sindromun histoloji əlamətləri proksimal kanalcıqların hialin və vakoulyar distrofiyası , lipoid tərkibli köpüklü hüceyrələrdir. Patogenez: Əsas xəstəliklərlə bağlıdır. Çox hallarda immunoloji əsaslıdır. Yumaqcıqların bazal membran antigenə qarşı əmələ gəlmiş antitellərin , immun komplekslərin, komplement fraksiyalarının çökməsi və hüceyrə immunitetin pozur. Nefrotik sindromun əsas simptomun massiv proteinuriyadır.Patogenezdə əsas müddəa yumaqcıq kapliyar ilgəyin divarında daimi elektrik enerjisinin azalması və ya itməsidir. Bu sialoproteinin itməsi ilə bağlıdır. Normada epitelinin nazik qatla " geyindirən " bu maddənin xəstəlik zamnı i itməsi nəticəsində zülal sidiyə keçir. Tezliklə proses pozulur, zülalların nefronun poksimal kanallarından reobsorbsiya edilir. Reabsiya olunmayan zülalar sidiyə düşür. Hipoalbumemiya nəticəsində plazmanın kolloid- osmotik təzyiqi düşür , hipovolemiya, böyrək qan axının zəifləməsi, renin , aldesteronun güclü produksiyası , Na hipereabsobsiyası ortaya çıxır. Simptomlar .Klinik gedişi : Ödemlər,dəri və selikli qişaların distrofik dəyişiklikləri,periferik flebotomboz, bakterial, virus göbələk infeksiyaları, beyin ödemi , göz dibinin retinasının ödemi, nefrotik kriz ( hipovolemik şok). Bəzi hallarda nefrotik sindrom arterial hipertenziya ilə birləşir. Müalicə : Pəhriz təyin olunur. Natirium və heyvani zülalın qəbulu məhdudlaşır. İnfeksional ocaqların müalicə edilir. Müalicəvi idman, medikamentoz terapiya- kortikosteroidlər, sitostatiklər, antikoaqulyant, iltihab əleyhinə preparatlar , sidikqovucular təyin olunur.
Posted on: Tue, 24 Sep 2013 07:23:21 +0000
Trending Topics
Recently Viewed Topics
© 2015