Racisme zonder ballen… Dagelijks maak ik het mee, maar toch kan ik moeilijk de vinger op leggen. Is er sprake van racisme of een ongelukkig toeval wanneer ik als wetenschappelijk onder zoeker aan de Erasmus Universiteit mijn koffie wil halen bij de P&O afdeling en daar constant op een neerbuigende toon ondervraagd wordt of ik wel echt een medewerker ben van de universiteit? En hoe zit dat als het zich continu herhaalt? En is er nog steeds sprake van toeval wanneer mijn andere niet-blanke collega’s hetzelfde meemaken? Ik weet niet of ik dergelijke situaties moet labelen als racisme, maar ik heb het nooit meegemaakt dat een collega zijn of haar beschaafdheid verliest tegen een blanke collega wanneer het gaat om een gratis bakje koffie. Wel is het een feit dat mensen dagelijks bespot worden vanwege hun gebrekkige Nederlands, mits het een Engels accent betreft [1]. Het is een feit dat de niet-blanke Nederlanders dagelijks te horen krijgen dat ze moeten oprotten naar hun eigen land [2]. Het is een feit dat niet-blanke kinderen in verhouding tot hun cito scores relatief lager onderwijs adviezen krijgen, dan hun blanke klasgenoten [3]. En het is geen punt van discussie meer dat vrouwen met hoofddoeken, cv’s met niet-Europese namen, nauwelijks door een sollicitatieprocedure komen, behalve bij gedwongen diversiteitsbeleid [4]. Het beestje bij de naam noemen is not done, dus ontwikkelen we allerlei technieken om de racistische elementen van ons gedrag te rechtvaardigen. Binnen de criminologie hebben Matza en Sykes de zogenaamde neutralisatietechnieken ontwikkeld met hun onderzoek naar criminele jongeren; technieken om jezelf of iemand moreel vrij te pleiten van verantwoordelijkheid bij het plegen van crimineel gedrag [5]. Een slopende, maar uiterst relevante discussie als het gaat om racisme is die rondom Zwarte Piet. Het leek me interessant om op basis van neutralisatietechnieken eens na te gaan hoe anti-verantwoordelijk de pro-zwartepiet’ers zijn als het gaat om wegpoetsen van het racisme rond het Sinterklaasfeest. De ontkenning van verantwoordelijkheid Vaak krijg ik van vrienden, die overigens zelf het sinterklaasfeest racistisch vinden maar hun kinderen toch hieraan mee laten doen, te horen dat ze geen andere keus hebben. Je kunt je kind namelijk moeilijk uitleggen waarom hij of zij als enige in de klas niet verkleed naar school mag tijdens het Sinterklaasfeest. Heel Nederland staat in het teken van Sinterklaas. Dit kun je simpelweg niet negeren voor je kind, of wel? Niemand verwacht dat een ouder zijn/haar kind verbiedt zich te verkleden tijdens het Sinterklaasfeest. Wel is het van belang dat steeds meer mensen het maatschappelijk debat hieromtrent blijven voeren. Het passieve gedrag van een anti-Sinterklaasfeest’er – door de verantwoordelijkheid te leggen bij de rest van de samenleving – maakt hem/haar even schuldig aan het behoud van dit soort racistische praktijken als zijn racistische tegenstanders. De ontkenning van schade of nadeel Iemand die ontkent dat stereotypering van blackface en sinterklaas geen (onbewust) effect heeft op de manier waarop we gekleurde mensen zien, weet van voren niet dat ‘ie van achteren leeft. Ik heb Sinterklaas voor het eerst ontmoet toen ik 12 was. Ik was in het stadscentrum ergens in Zeeland en zag uit het niets een heilige imam vergezeld met een raar figuur langslopen, omgekeerde ‘kruistocht in spijkerbroek’. Ik werd gedwongen er naartoe te lopen, want hij zou mij misschien wel een cadeau geven als ik zoet was geweest. Angstig liep ik naar hen en zei “hallo” (veel meer dan dat kon ik nog niet). Beiden waren vriendelijk, al vond ik de zwarte piet toch wel eng uitzien. Niet omdat ‘ie zwart was, maar omdat ‘ie net iets geforceerd geschminkt was dan de donkere mensen die ik gewend was in het vluchtelingenkamp. Wat moest die heilige imam toch met die zwarte enge malloot? Sindsdien bestonden er voor mij donkere mensen die niet op een zwarte piet lijken, en donkere mensen die wel op een zwarte piet lijken. Dan heb ik het nog niet over het incident op de basisschool van mijn zoon, waarbij een blank jongetje in groep vier tegen zijn donker getinte klasgenootje zei: “ik ben jouw baas want ik ben blank en jij bent zwart!”. Onvermijdelijk stelde mijn zoon diezelfde vraag aan mij toen we die avond aan tafel zaten. “Want zo is dat toch ook met de Sint en de pieten?” High five Sint! Ik ken genoeg kinderen die onzeker worden vanwege hun huidskleur en genoeg volwassenen die zich liever niet laten zien in het Sinterklaasseizoen. Wij geven een groep mensen, die (juridisch) “volwaardige burgers” zijn, een negatief gevoel over hun uiterlijk. Beseft men dat we hier niet uitschot of criminelen straffen, maar enkel mensen met een donkere huidskleur?! De ontkenning van het slachtoffer Tijdens de discussies rondom Sinterklaas krijg ik vaak te horen dat veel donkere mensen zelf geen problemen hebben met de verschijning van zwarte piet. Dus waarom maak ik me daar druk over? Het feit dat er ook een groot deel van de gekleurde Nederlanders zich niet benadeeld voelen, zou geen voldoende argument moeten zijn om zwarte piet te rechtvaardigen. Een vriend van me reageerde heel mooi op dit argument. Onderdrukking is vaak niet herkenbaar voor diegene die onderdrukt wordt, waardoor hij/zij best bereid is zijn/haar positie te accepteren. En als voorbeeld noemde hij de vrouwen die in Nederland lange tijd geen stemrecht hebben gehad. Veel vrouwen hadden daar geen problemen mee en zagen het niet als onderdrukking. Het was een doodgewone taak van de man, waar zij als huisvrouwtjes niets mee te maken hadden. Als we dit kwantitatief-argumentje moeten volgen, dan kunnen we ook per direct stoppen met debatteren over meisjesbesnijdenis of seksueel misbruik van dieren, om maar even wat te noemen. De veroordeling van de veroordeelaars Hier wordt de aandacht voor het eigen handelen weggeleid door anderen aan te vallen en te bekritiseren, zodat het eigen handelen als minder slecht wordt ervaren. Veel voorkomend argument is: “tjah racisme komt overal voor, zelfs donkere mensen onderling maken onderscheid in kleur”. Dat zwarte piet niks is vergeleken met de genocide van Hitler, jaarlijks terugkerende natuurrampen, uitsterven van dieren en de afbraak van de ozonlaag, wil niet zeggen dat Sinterklaas niet racistisch is. Best een gemakzuchtig argument om hier onderuit te komen, vind je niet? Het beroep op hogere plichten Dit is het geval wanneer de eisen van de samenleving worden opgeofferd voor de eisen van de sociale groep waartoe iemand behoort. In geval van zwarte piet wordt geroepen dat het gaat om een eeuwenoude traditie die vroeger wellicht te maken had met de slavernij, maar nu een onschuldig feestje is waar in ieder geval de kinderen veel plezier aan beleven. We hebben inmiddels honderden eeuwenoude tradities afgeschaft om het racistische of het discriminerende element. Beschaving heet dat. Als we kinderen toch laten bepalen of iets wel of niet racistisch is, waarom gaan we niet meteen na hoe arme kindjes denken over de afschaffing van zorgtoeslag? Kinderen willen gewoon zingen, snoepen en dansen. Of de reden een heilige imam op het witte paard is of een paraderende carnavalstoet, het maakt ze niets uit. We schuilen achter het idee dat het gaat om plezier. Onzin. Het gaat hier om het zogenaamde (ik hoop onbewust) superieure gedachtegoed dat enkel blanken mogen bepalen wat wel en niet racistisch is. Sinds wanneer vragen we voordat we de strafmaat bepalen een crimineel naar zijn mening over de vraag of zijn handeling wel strafbaar is? Zwarte Piet is racisme De hierboven geschetste technieken gebruiken criminelen om hun criminele daden te rechtvaardigen. Racisme is, zowel bewust als onbewust, een criminele daad. Ondanks de veronderstelde onschuld van sinterklaas, voldoet het wel degelijk aan de eis van voorwaardelijke opzet in een strafbare handeling, zoals we dat in ons strafrechtstelsel kennen; de dader weet dat zijn daad een bepaald gevolg kan hebben (mogelijkheidsbewustzijn), maar neemt de gevolgen op de koop toe. Hij heeft het in zijn macht om deze kans tot nul te reduceren, maar doet dit niet omdat hij zijn gedrag zo graag wil uitvoeren [6]. Wat we ermee moeten doen is een tweede. Na het koffie incident op de Erasmus vond ik het geestig toen mijn Marokkaans-Nederlandse collega ons voorstelde om voortaan maar een ster te dragen. Gelukkig hoeven we het niet weer zover te laten komen. Mijn kind en ik gaan ook dit jaar verkleed naar het sinterklaasfeest: hij als spiderman en ik hou het bij het t-shirt “Zwarte Piet is Racisme”. B-)
Posted on: Wed, 09 Oct 2013 07:31:20 +0000
Trending Topics
Recently Viewed Topics
© 2015