SELÇUKLU MADDİ ALAMETLER NEVBET: Resmi yerlerde muayyen vakitlerde çalınan davul, dümbelek gibi şeyler, bando, mızıka anlamında Farsça bir sözcük olup nevbethane tarafından beş vakit vaktinde hükümdarın saray kapısı veya saltanat çadırı, üç gündüz namaz vaktinde ise, tabi hükümdarlar ve daha küçük devlet ileri gelenlerinin ikametgâhları önünde çalınan özel bir musiki parçası anlamına da gelmektedir. Saraylarda nevbet musiki takımı ve heyetine nevbethane, burada çalanlara da nevbetiye denirdi. Bir nevbethaneye sahip olmak imtiyazı ve nevbet vurmak usulü, Selçuklular zamanında da mevcuttu. Büyük Selçuklular’dan ilk defa Tuğrul Bey zamanında, muhtemelen, günde beş namaz vakti nevbet çalınmıştı. Ayrıca sultanın bulunmadığı eyalet merkezlerinde de nevbet çalınıyordu. Nitekim Tuğrul Bey öldüğü zaman Amid el-Mülk Girdkuh kalesini kuşatmakla meşgul idi. Ölüm haberi Selçuklu vezirine ulaştırıldığında; asker ve öteki saray görevlileri, sultan yaşıyormuş gibi işlerin normal olarak yürütülmesi düşüncesiyle görevlerini sürdürdüler. Öte yandan sevinçli zamanlarda da nevbet çalınıyordu. Söz gelişi bir vassalın isyanının bastırılıp, asi esir alındığı veya öldürüldüğünde de nevbet vurulmuştu. Tuğrul Bey zamanında Arslan Besasiri’nin yakalanıp öldürülmesinden sonra kesik başı Bağdat’a gönderilmiş ve şehirde dolaştırılırken nevbet (debadib ve bukat) de çalınmıştı (Ocak 1060). Vassal hükümdarlar veya emirler ancak sultanın müsaadesiyle nevbet çalabiliyorlardı. Nitekim Sultan Alp Arslan Hemedan’da iken (Kasım 1065) Fars hâkimi Fazluye onun yanına gelmişti. Alp Arslan ona hilatler verdikten başka “namaz vakitlerinde kapısında davullar (nevbet) vurulmasını” emretmişti. Bir hükümdara karşı saltanat davasına kalkışan melikler de, tabii olarak, beş nevbet çaldırmaktaydı. Nitekim Muhammed Tapar, Müeyyid el-Mülk b. Nizam el-Mülk’ün teşvikiyle kardeşi Berkyaruk’a karşı harekete geçerek Hemedan’da tahta oturmuş ve beş nevbet (penç nevbet) vurdurmuştu (Mart-Nisan 1101).
Posted on: Wed, 07 Aug 2013 12:27:07 +0000
Trending Topics
Recently Viewed Topics
© 2015