Świetny artykuł Pana Dariusza Wieleba opisujący historię i - TopicsExpress

Świetny artykuł Pana Dariusza Wieleba opisujący historię i działalność OUN -UPA. II Rzeczpospolita była krajem wielonarodowościowym, ok. 30% ludności stanowiły mniejszości narodowe. Do największych z nich zaliczano Ukraińców, którzy stanowili ok. 14% ludności naszego państwa. Zamieszkiwali głównie tereny Wołynia i Małopolski Wschodniej. Tam stanowili większość mieszkańców wsi. W większych miastach przeważającą ludnością byli Polacy, przy dużym odsetku mniejszości żydowskiej. Stosunki z Ukraińcami od początku układały się dwu torowo. Z jednej strony walki polsko-ukraińskie o Lwów spowodowały wzajemną niechęć i wrogość, z drugiej wsparcie przez Józefa Piłsudskiego dążeń ukraińskich w czasie wojny z Rosją dawał części Ukraińców nadzieję na powstanie niepodległego państwa, jednak pokój w Rydze (18 marca 1921 roku) zmienił całą sytuację polityczną między Ukraińcami a Polakami. Zapoczątkował on walkę Ukraińców o własne państwo a przynajmniej o szeroką autonomię w ramach państwa polskiego. Zaczęły powstawać partie polityczne, z których najwięcej głosów ukraińskich wyborców zbierała Ukraińska Partia Narodowo-Demokratyczna (UNDO). Działacze tej partii starali się w ramach demokratycznej walki uzyskać szeroką autonomię dla Ukraińców, choć początkowo głoszono hasła utworzenia niepodległego państwa ukraińskiego. Jednak działania innej nielegalnej organizacji zwanej OUN (Organizacja Ukraińskich Nacjonalistów) doprowadziły do radykalizacji postępowania rządu polskiego wobec Ukraińców. OUN starał się akcjami terrorystycznymi wymusić na władzach polskich ustępstwa, które miały doprowadzić do utworzenia państwa ukraińskiego (m. in. zabójstwo ministra Bronisława Pierackiego, Tadeusza Hołówki). OUN w odróżnieniu od legalnie działających partii ukraińskich powstał w Wiedniu, w 1929 roku. Finansowany był przez Niemców, Rosjan i Litwinów. Celem działalności była destabilizacja sytuacji politycznej na terenach południowo-wschodniej Polski. W czasie walk wrześniowych Abwehra planowała razem z OUN-em doprowadzić do wybuchu powstania antypolskiego, jednak wkroczenie Rosjan spowodowało odwołanie akcji. Ukraińcy z OUN-u od początku okupacji niemieckiej współpracowali z Niemcami organizując oddziały wojskowe i milicję. Jednak w 1940 roku dochodzi w organizacji do rozłamu i przywódcą jednej z grup zostaje Stepan Bandera. Po aresztowaniu Bandery przez Niemców (wrzesień 1941r.), prawdopodobnie rozpoczęto przygotowania do utworzenia własnych oddziałów partyzanckich, których akcje miały zostać skierowane przeciw ludności polskiej. Oficjalne utworzenie takich oddziałów nastąpiło pod koniec 1942 roku i było spowodowane aresztowaniami działaczy OUN przez Niemców. W ten sposób powstały oddziały UPA (Ukraińska Powstańcza Armia) – krwawe i bezwzględne oddziały nacjonalistów ukraińskich. Od samego początku akcje tych oddziałów skierowane zostały przeciw zamieszkującym obszary Wołynia i Małopolski Wsch. Polakom. Hasłem tych zbrodni było „Lachy za San”. Jeden z dowódców ukraińskich pisał: […]Powinniśmy przeprowadzić wielką akcję likwidacji polskiego elementu. Przy odejściu wojsk niemieckich należy wykorzystać ten dogodny moment dla zlikwidowania całej ludności męskiej w wieku od 16 do 60 lat. [...] Tej walki nie możemy przegrać i za każdą cenę trzeba osłabić polskie siły. Leśne wsie oraz wioski położone obok leśnych masywów powinny zniknąć z powierzchni ziemi. Akcje wspomagała również ludność wiejska, która atakowała i grabiła własność swoich sąsiadów Polaków. Pomocy UPA udzielała również dywizja SS-Galizien. Prawdopodobnie pierwsza akcja rozpoczynająca ludobójstwo ludności polskiej nastąpiła w listopadzie 1942 roku atakiem na wieś Obórki koło Przebraża, gdzie zamordowano wszystkich mieszkańców. Liczba akcji stopniowo wzrastałaby osiągnąć największą liczbę w lipcu i sierpniu 1943 roku. Przytoczę tutaj fragment listu zakonnika brata Cypriana z Krzemieńca z 7 czerwca 1943 roku: Zdarza się sposobność przesłania paru słów przez osobę, która uchodzi przed nożami Ukraińców. Co się tutaj teraz dzieje, to brak słów na opis tych rzezi i mordów, popełnianych na polskich rodzinach. Opisy z „Ogniem i Mieczem” Sienkiewicza lub „Pożogi” Kossak-Szczuckiej bledną wobec wypadków obecnych.[…]. 11 lipca 1943 roku Ukraińcy w sposób planowy i przygotowany (organizując koncentrację swoich oddziałów) zaatakowali ok. 100 polskich miejscowości, w których wymordowano ok. kilku tysięcy Polaków. Termin akcji nie był przypadkowy, była to, bowiem niedziela. Wielu mieszkańców znajdowało się w kościołach, co Ukraińcom pozwalało na zaskoczenie. Działania te trwały kilka dni i doprowadziły do śmierci ok. kilkunastu tysięcy Polaków. Sceny mordów na mężczyznach, kobietach i dzieciach są tak drastyczne, że trudno sobie wyobrazić takie okrucieństwo wobec niewinnych ludzi, których jedynym „przestępstwem” było to, że byli Polakami. Dokonywali ich sąsiedzi z jednej wioski, rodziny. Należy jednak powiedzieć, że wśród tej fali mordu i zastraszania znaleźli się Ukraińcy, którzy z narażeniem własnego życia pomagali i ratowali polskich sąsiadów. Wielu z nich tę pomoc przypłaciło własnym życiem. Mimo trudności i przewagi Ukraińców zaczęto organizować w większych miejscowościach samoobronę, którą wspomagali polscy partyzanci i niekiedy partyzanci sowieccy. Do takich najgłośniejszych walk należały m. in. obrona Huty Pieniackiej, Hanaczowa, Huty Stepańskiej, Starej Huty, Przeobraża. Jednak przewaga UPA w liczebności i w uzbrojeniu najczęściej zmuszała mieszkańców do ucieczki i chronienia się w lasach i miastach. Określa się, że straty ludności polskiej na Wołyniu wyniosły od ok. 50 – 60 tysięcy pomordowanych, zaś w Małopolsce Wsch. wyniosły one ok. 70 tys. pomordowanych. Razem ok., 130 tys. zamordowanych Polaków. Pojawia się ostatnio pytanie – czy były to czystki etniczne, czy ludobójstwo? Odpowiem tak: Konwencja ONZ w sprawie Zapobiegania i Karania Zbrodni Ludobójstwa z 1948 roku określa to następująco: […] Artykuł I. Umawiające się Strony potwierdzają, że ludobójstwo, popełnione zarówno w czasie pokoju jak podczas wojny, stanowi zbrodnię w obliczu prawa międzynarodowego, oraz zobowiązują się zapobiegać tej zbrodni i karać ją. Artykuł II. W rozumieniu Konwencji niniejszej ludobójstwem jest którykolwiek z następujących czynów, dokonany w zamiarze zniszczenia w całości lub części grup narodowych, etnicznych, rasowych lub religijnych, jako takich: a) zabójstwo członków grupy, b) spowodowanie poważnego uszkodzenia ciała lub rozstroju zdrowia psychicznego członków grupy, c) rozmyślne stworzenie dla członków grupy warunków życia, obliczonych na spowodowanie ich całkowitego lub częściowego zniszczenia fizycznego, d) stosowanie środków, które mają na celu wstrzymanie urodzin w obrębie grupy, e) przymusowe przekazywanie dzieci członków grupy do innej grupy. Artykuł III. Następujące czyny podlegają karze: a) ludobójstwo, b) zmowa w celu popełnienia ludobójstwa, c) bezpośrednie i publiczne podżeganie do popełnienia ludobójstwa, d) usiłowanie popełnienia ludobójstwa, e) współudział w ludobójstwie. Artykuł IV. Winni ludobójstwa lub któregokolwiek z czynów, wymienionych w Artykule III, będą karani bez względu na to, czy są konstytucyjnie odpowiedzialnymi członkami rządu, funkcjonariuszami publicznymi czy też osobami prywatnymi. […] Nic dodać, nic ująć. A.Z