Büyüden sanata uzanan gizemli yol Yakın zamanda Topkapı Sarayı’nı ziyaret etmişseniz, ‘Padişah Elbiseleri’ bölümünde yeni sergilenmeye başlayan yazılı/tılsımlı gömlekler dikkatinizi çekmiştir. Dikkatinizi çekmiştir; çünkü beyaz pamuklu kumaş üzerine siyah, kırmızı, mavi mürekkep ve altın kullanarak hazırlanan bu gömleklerin üzerindeki sanata hayran kalmamak mümkün değil. Geometrik şekillerin ya da tezyini unsurların arasına yerleştirilen sureler, ayetler, dualar, Cenab–ı Hakk’ın isimleri ile bunların ebced hesabındaki karşılıklarıyla hazırlanan vefkler, sadece görüntüleriyle bile görenleri büyülemeye yeterlidir. Üzerindeki yazı ve nakışların çoğunun, gayet ince kalemle yazılmış başka yazılardan oluştuğunu fark etmek ise kolay değildir. İpliğinin eğirilmesinden dokunmasına, üzerindeki yazıların yazılmasına kadar her aşaması için ilm–i nücum (yıldız ilmi) kaidelerince belirli saatler beklenen tılsımlı gömleklerin hazırlanması bazen yıllar almaktaydı. Örneğin Cem Sultan’a ait gömlek, tam üç yılda hazırlanmıştı. Bu kadar emek ve zaman, gömlekler sırf güzel görünsün diye sarf edilmiyordu elbette. Giyen kişiye ne gibi faydalar sağlayacağını, ne gibi sırları barındırdığını bugün tam olarak bilmediğimiz bu sultanî hatıralar, P dergisinde Orhan Şaik Gökyay’ın kaleminden anlatılıyor. Derginin 2003 Bahar sayısı, ‘Büyü ve Sanat’ konusuna ayrılmış. Ademoğlu, tarih boyunca tehlikelerden ve sıkıntılardan korunmak, menfaatleri kolaylıkla elde etmek için büyülerden, tılsımlardan, birtakım gizemli usullerden medet umdu. Ve bu gizemli usuller, mağara resimlerinden Afrika yontularına uzanan bir sanatın da ortaya çıkmasına sebep oldu. İslâm dini sihir ve büyüyü yasakladığı için insanın doğasındaki sığınma duygusu, müslümanlar arasında –sultan gömleklerinde olduğu gibi– Kur’an–ı Kerim’den alınan ayet ve esma ile teberrüke intikal etmişti. Bununla birlikte bir taraftan cevazı tartışıldı, bir taraftan da ilm–i nücum, ilm–i esrar gibi uygulamalar devam etti. Takvim ve saatle ilgili düzenlemelerin yanı sıra kutlu vakitleri de tespit edecek resmi müneccimlik kadrosu bile ihdas edildi. P dergisinde konuyla ilgili diğer yazılar ise şöyle: Büyü ve Sanat, Ferit Edgü; Eski Çağ Tılsım Taşları ve Muskalarında Sanat ve Güç, Gideon Bohak; Bizans Uygarlığında Muskalar, Gülgün Köroğlu; Osmanlı Tılsım Mühürleri, Süleyman Berk; Simyacılık İmgeleri, Franceska del Torre Scheuch; Firdevsî–i Tavil’in Davetnâmesi, Fatma Büyükkarcı; İslâm’da Yıldızlar ve Burçlar, Salim Aydüz; Afrika Sanatında Büyü, Noah Butler; Hieronymus Bosch’un Büyülü Sanatı, Andre Breton; Ruhlardan Gelen Çağrı, Peter T. Furst; Selma Gürbüz’ün Büyüler ve Tılsımlar Ülkesinde Bir Gezinti, Ferit Edgü. İnançlarda büyü P dergisi, ‘bahar sayısı’nı ‘Büyü ve Sanat’a ayırdı. İnsanoğlunu, özellikle de tektanrılı dönem öncesi uygarlıkları derinden ekileyen büyünün sanatla ilişkisini ele alan dergide, İslam dünyasından örnekler de yer alıyor. Topkapı Sarayı’nda bulunan tılsımlı padişah kaftanları gibi... arsiv.zaman.tr/2003/05/01/kultur/h6.htm
Posted on: Fri, 25 Oct 2013 19:14:05 +0000