Danas je 28. oktobar 2013. Na današnji dan dogodilo se: 1467. - Rođen je Erazmo Roterdamski (Desiderius Erasmus ), čuveni holandski humanist i inspirator reforme Katoličke crkve. Bitno je uticao na nemačku reformaciju. Reformu crkve zamišljao je kao reformu klera i crkvenih opština, a ne kao reformu dogmi, zbog čega se nije slagao sa Luterom. Naime, zahtevao je napuštanje sholastike (srednjovekovne filozofije koja je pokušavala da dokaže da su verske istine u isti mah i nužne istine razuma) i povratak hrišćanstva svojim izvorima, tj. jevanđeoskim principima, koji su bili počeli da se izneveravaju. Duboko je verovao u razum, čovekovu slobodnu volju, pa tako i u obrazovanje, odnosno u obrazovanu elitu koja poštuje i razume jevanđeoske principe. Stoga je i hteo da prevede jevanđelja i dopre do duha koji iz njih zrači. Time je aktivirao radikalno kidanje crkve od Rima i istakao novo shvatanje jevanđelja po kom je osnovna poruka Novog zaveta, tj. Hrista, ljubi bližnjega svoga, tj. ljubav. Dao je prvo grčko izdanje Biblije i uputstva za izgovor stragogrčkog jezika. Najvažnija dela su mu Coloquia i Laus Stultitiae, u kojima je satirično prikazao tadašnje društvo, u prvom redu razuzdano katoličko sveštenstvo i papu. 1492 - Španski moreplovac Kristifor Kolumbo otkrio je Kubu na prvom putovanju preko Atlantika i proglasio je posedom Španije. 1566. - U Beogradu je ustoličen turski sultan Selim II, koji je na prestolu nasledio Sulejmana II. 1636. - U Bostonu je otvoren Univerzitet Havard. 1704 - Umro je engleski filozof Džon Lok, jedan od utemeljivača empirizma. Osporavao je teoriju o urođenim idejama i principima i uspostavio načelo da nema ničeg u razumu što prethodno nije prošlo kroz čula i da sve ideje kojima razum operiše potiču iz iskustva. Kao politički filozof zalagao se za versku toleranciju i poštovanje mišljenja i opredeljenja drugih, za ograničenje vladarske moći i zakonsku zaštitu individualnih prava i sloboda građana. Snažno je uticao na kasnije filozofe empiričare i teoretičare liberalnog društva i građanske države. Dela: Ogled o ljudskom razumu, Pisma o toleranciji, Dve rasprave o vladi, Vaspitanje. 1716. - Umro je srpski pomorac i matematičar Marko Martinović, ruski knez, stručnjak za hidrogradnju i brodogradnju, jedan od najučenijih ljudi svog vremena. Kao nastavnik Pomorske akademije u Veneciji, podučavao je i mladiće iz Rusije primljene na molbu cara Petra Velikog. U rodnom Perastu je rukovodio radom jedne od najstarijih pomorskih škola na Jadranu. 1884 - Rođen je prvi srpski doktor muzičkih nauka, kompozitor, Miloje Milojević. Milojević je muziku učio u Beogradu, studirao u Minhenu, a doktorirao u Pragu, postavši prvi srpski doktor muzičkih nauka. Bio je učitelj pevanja na Filozofskom fakultetu u Beogradu. Osnovao je univerzitetsko kamerno udruženje Colegumum musicum, bio dirigent Prvog beogradskog pevačkog društva i Obilića, muzički kritičar Politike i Srpskog književnog glasnika i pokretač časopisa Muzika. Kao kompozitor, sledbenik Mokranjca, u narodnoj muzici je tražio inspiraciju za originalno stvaranje. 1886 - Na ostrvu Bidl u Njujorškoj luci predsednik SAD Grover Klivlend otkrio je Statuu slobode, poklon Francuske, koju je izradio Frederik Ogist Bartoldi. 1892 - Prva javna projekcija crtanog filma u svetu - pionir kinematografije Emil Rejno predstavio u muzeju Greven u Parizu svoje iluminirane pantomime, u spomen na ovaj događaj, 28. oktobar obeležava se, počev od 2002. godine, kao Svetski dan animiranog filma. 1914 - Rođen je američki mikrobiolog Džonas Edvard Salk, koji je 1953. pronašao vakcinu protiv dečje paralize, epohalno otkriće koje je na minimum smanjilo opasnost od opake bolesti. 1915 - Povlačeći se sa srpskom vojskom u Prvom svetskom ratu, samoubistvo je izvršio srpski pisac Milutin Uskoković, autor u čijim su delima prisutni i romantizam i moderno shvatanje sveta. Završio je prava u Beogradu i doktorirao u Ženevi. Pokušao je da stvori beogradski društveni roman, ulazeći u dramatične sudare ličnosti s gradskom sredinom, ali je više prikazivao unutrašnja stanja intelektualaca nego kompleksnu sliku vremena. Dela: romani Došljaci, Čedomir Ilić, zbirka pripovedaka Kad ruže cvetaju, Pod životom, Vitae fragmenta. 1919 - U SAD je stupio na snagu zakon o prohibiciji, kojim je zabranjena prodaja pića s više od pola procenta alkohola. 1922 - U Napulju je počeo Marš na Rim oko 40.000 crnokošuljaša, pripadnika oružanih odreda Benita Musolinija, čime je izvršen fašistički udar u Italiji. Musolini je dva dana kasnije prisilio kralja Vitorija Emanuela III da mu poveri mandat za sastav nove vlade i tako je legalizovan fašistički režim koji je vladao Italijom do jula 1943. i kasnije takozvanom Italijanskom socijalnom republikom do 1945. 1923. - Umro je srpski političar i publicista Stojan Protić, jedan od tvoraca Radikalne stranke, prvi premijer Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca, jer je regent Aleksandar Karađorđević ponudio njemu da sastavi vladu umesto vođi radikala Nikoli Pašiću. Izdavao je i uređivao časopis Delo i list Odjek. Dela: O Makedoniji i Makedoncima, Srbi i Bugari u Balkanskom ratu, Albanski problem i Srbija i Austro-Ugarska, Tajna konvencija između Srbije i Austro-Ugarske. 1924 - Rođen je srpski trener Aleksandar Nikolić, tvorac superiorne jugoslovenske škole košarke, najznačajniji stručnjak evropske košarke u 20. veku. Košarku je počeo da igra 1946. i nastupao je za više ekipa uključujući Crvenu zvezdu i Partizan, za jugoslovenski nacionalni tim odigrao je 11 utakmica, a 1951. postao je trener reprezentacije Jugoslavije, kojoj je doneo prve medalje 1961. na evropskom i 1963. na svetskom prvenstvu i titule prvaka Evrope 1977. i sveta 1978. U košarkaškim krugovima najčešće su ga nazivali Profesor i bio je učitelj plejade srpskih trenera. Zbog ogromnih zasluga za košarku 1998. uvršten je u Kuću slavnih u američkom gradu Springfild, kolevci košarkaške igre. 1929. - Prvi put je rođeno jedno dete u avionu. 1955 - Rođen Bil Gejts (Vilijem Henri), kompjuterski magnat, vlasnik kompanije Microsoft. 1962 - Sovjetski lider Nikita Hruščov saopštio je da je naredio povlačenje raketa koje su trebale da budu postavljene na Kubi, posle čega je predsednik SAD Džon Kenedi saopštio da će obustaviti blokadu tog karipskog ostrva, čime je splasnula napetost u odnosima Moskve i Vašingtona i otklonjena opasnost izbijanja svetskog sukoba. 1971. - Engleska je postala šesta država koja je lansirala svoj satelit u kosmos. 2005 - Umro je srpski pozorišni, filmski i televizijski glumac Ljubomir Ljuba Tadić. Debitovao je na sceni kragujevačkog teatra Joakim Vujić 1944. Studirao je na glumačkoj akademiji u Beogradu. Širokog dijapazona, snažne emotivnosti i temperamenta, odigrao je stotine uloga. Osvojio je mnogobrojna nacionalna pozorišna i filmska priznanja, među kojima i dve nagrade za životno delo - Dobričin prsten u oblasti teatra i Pavle Vuisić za filmsku umetnost.
Posted on: Mon, 28 Oct 2013 09:35:30 +0000
Trending Topics
Recently Viewed Topics
© 2015