Decyzja Normana wywołała oburzenie, zarówno w prasie, jak i w parlamencie. George Strauss, deputowany laburzystów, wyraził opinię wielu osób, gdy stwierdził w Izbie Gmin: ”Bank Rozrachunków Międzynarodowych jest instytucją, która usankcjonowała najbardziej skandaliczny akt przemocy naszych czasów – gwałt na Czechosłowacji”. Winston Churchill pytał, jak rząd zamierza przekonywać obywateli do zaciągania się do wojska, skoro ”jest tak nieudolny, że przekazuje warte 6 milionów funtów złoto nazistowskiemu reżimowi”. Dobre pytanie. Dzięki Normanowi i BIS hitlerowskie Niemcy bez jednego wystrzału wzbogaciły się o 23 tony złota. Drugie polecenie transferu, którego przedmiotem było złoto z zasobów własnych Narodowego Banku Czechosłowacji, nie zostało przyjęte, ponieważ minister finansów sir John Simon nakazał bankom zamrożenie wszelkich czechosłowackich aktywów. Opublikowane przez Bank Anglii dokumenty są znamienne – zarówno jeżeli chodzi o to, co ujawniają, jak i to, co przemilczają. Ukazują one świat bojaźliwego respektu przed władzą i pierwszeństwa procedur nad moralnością. Świat bankierów, którym najbardziej zależało na utrzymaniu kanałów międzynarodowego transferu środków finansowych, bez względu na koszty ludzkie. Innymi słowy, świat, który wcale nie różni się tak bardzo od tego dzisiejszego. BIS został założony w 1930 roku, głównie z inicjatywy Montagu Normana oraz jego bliskiego przyjaciela Hjalmara Schachta, byłego prezesa Reichsbanku, zwanego ojcem nazistowskiego cudu gospodarczego. Schacht nazywał wręcz BIS ”moim bankiem”. Bank Rozrachunków Międzynarodowych to osobliwa hybryda – komercyjny bank chroniony traktatem międzynarodowym. Jego majątku nie można nigdy przejąć, nawet podczas wojny. Nie płaci też podatków od zysków. Czesi i Słowacy wierzyli, że prawny immunitet BIS zagwarantuje bezpieczeństwo ich środkom. Mylili się. Autor historii Banku Anglii przekonuje, że odmowa wykonania transferu byłaby równoznaczna ze złamaniem traktatowych zobowiązań Brytanii wobec BIS. Można jednak wysunąć mocny kontrargument: otóż inwazja nazistów na Czechosłowację unieważniła wszelkie takie zobowiązania, jako że państwo owo przestało istnieć. Kluczowe zdanie w dokumentach Banku Anglii znajdujemy na stronie 1295. Brzmi ono: ”Postawa kierownictwa Banku Anglii wobec BIS w czasie wojny podyktowana była troską o to, by BIS przetrwał i odegrał ważną rolę w rozwiązaniu powojennych problemów”. W tym momencie tajemnicza historia BIS i jego bliskich stosunków z Bankiem Anglii staje się jeszcze bardziej mroczna. BIS zapewniał podczas wojny, że zachowuje neutralność, a Bank Anglii wielokrotnie to potwierdzał. W rzeczywistości działalność BIS była nierozerwalnie spleciona z gospodarką III Rzeszy i pomagała w realizacji strategicznych planów nazistów. BIS przeprowadzał zagraniczne transakcje handlowe w imieniu Reichsbanku, przyjmował zrabowane przez Niemców złoto, oraz uznawał marionetkowe reżimy w okupowanych krajach, które wraz z III Rzeszą miały kontrolę nad większością udziałów banku. BIS był dla nazistów tak pożyteczną instytucją, że Emil Puhl, wiceprezes Reichsbanku i jeden z dyrektorów BIS nazywał go ”jedyną zagraniczną filią” Reichsbanku. Zasięg i powiązania BIS miały dla Niemiec niebagatelne znaczenie. Przez cały okres trwania wojny Reichsbank spłacał odsetki od pożyczonego przez BIS kapitału. Pieniądze te BIS przeznaczał na dywidendy dla udziałowców – w tym Banku Anglii. Oznacza to, że za pośrednictwem BIS Reichsbank finansował brytyjską gospodarkę wojenną. Pięciu dyrektorów BIS, w tym Schacht, było sądzonych po 1945 roku za zbrodnie wojenne. ”Bankierów nie wieszają”, powiedział podobno Schacht. Miał rację – został uniewinniony. Wśród tysięcy zapisanych na maszynie stronic historii Banku Anglii znaleźć można pewne mało znane nazwisko. Człowiek ten, podobnie jak Montagu Norman, przedkładał dobro międzynarodowych finansów nad narodowe interesy. Amerykański bankowiec Thomas McKittrick, bo o nim mowa, był jednym z prezesów BIS. Kiedy w grudniu 1941 roku USA przystąpiły do wojny, jego sytuacja ”stała się trudna”, jak czytamy w publikacji. Mimo to McKittrickowi udało się utrzymać pozycję banku, po części dzięki swemu przyjacielowi Allenowi Dullesowi, rezydującemu w Bernie amerykańskiemu szefowi siatki szpiegowskiej. McKittrick, znany pod kryptonimem ”644”, był kluczowym informatorem Dullesa i regularnie przekazywał mu to, co usłyszał od Emila Puhla, który często gościł w Bazylei i spotykał się z szefostwem BIS. Z odtajnionych dokumentów z archiwów amerykańskiego wywiadu wyłania się jeszcze bardziej niepokojący obraz. W ramach operacji wywiadowczej zwanej ”Planem Harvarda” McKittrick nawiązał kontakt z nazistowskimi przemysłowcami i omawiał z nimi – jak napisano w amerykańskich dokumentach z lutego 1945 roku – plany ”bliskiej współpracy między światem biznesu w krajach alianckich oraz Niemczech”. Kiedy żołnierze sił sprzymierzonych walczyli w całej Europie, McKittrick negocjował umowę, która miała na celu uratowanie i wzmocnienie niemieckiej gospodarki. Wedle amerykańskich dokumentów odbywało się to ”przy pełnym wsparciu” Departamentu Stanu. W opublikowanej właśnie historii Banku Anglii znaleźć można także kilka pogardliwych słów pod adresem Harry’ego Dextera White’a, urzędnika Departamentu Skarbu i bliskiego sojusznika Henry’ego Morgenthau, sekretarza skarbu USA. Morgenthau i White byli najpotężniejszymi wrogami BIS, którzy goszcząc w lipcu 1944 roku w Bretton Woods – gdzie alianci dyskutowali nad kształtem powojennego systemu finansowego – mocno lobbowali za zlikwidowaniem tej instytucji. W dokumentach Banku Anglii przytoczona i szyderczo skomentowana została wypowiedź White’a, który następująco podsumował działalność BIS: ”Amerykański prezes robi interesy z Niemcami, podczas gdy nasi chłopcy z nimi walczą”. Dzięki pomocy wpływowych przyjaciół, w tym Montagu Normana, Allena Dullesa i znacznej części Wall Street, udało się odeprzeć ataki Morgenthau i White’a i ocalić BIS. Obrońcy banku powołali się na ten sam argument, który wymieniono na 1295 stronie historii Banku Anglii: BIS był potrzebny, by zorganizować powojenną gospodarkę europejską. Od lat 50. aż do 90. XX wieku to BIS w dużej mierze odpowiadał za plan wprowadzenia euro i jego techniczne przygotowanie. Gdyby nie ten bank, wspólna waluta prawdopodobnie nie weszłaby do obiegu. Alexander Lamfalussy, były dyrektor BIS, założył w 1994 roku Europejski Instytut Walutowy, obecnie znany jako Europejski Bank Centralny. BIS nadal notuje znaczące zyski. Ma zaledwie około 140 klientów (przedstawiciele banku nie chcą zdradzić, ilu dokładnie), a mimo to zarobił w zeszłym roku 900 milionów funtów, od których nie musiał zapłacić podatku. Co dwa miesiące BIS organizuje Global Economy Meetings (Spotkania Globalnej Gospodarki), w których uczestniczy 60 szefów najpotężniejszych światowych banków centralnych, w tym prezes Banku Anglii Mark Carney. BIS nigdy nie ujawnia szczegółów owych obrad, mimo że biorą w nich udział urzędnicy państwowi odpowiedzialni za zarządzanie narodowymi gospodarkami. Przy BIS działają także Bazylejski Komitet Nadzoru Bankowego, regulujący funkcjonowanie komercyjnych banków, oraz niedawno powstała Rada Stabilności Finansowej, która koordynuje pracę organów nadzoru w poszczególnych krajach. Bank Rozrachunków Międzynarodowych stał się więc głównym filarem globalnego systemu finansowego.Montagu Norman i Hjalmar Schacht byliby naprawdę dumni.
Posted on: Thu, 15 Aug 2013 20:11:05 +0000
Trending Topics
Recently Viewed Topics
© 2015