Felietonë z kaszëbsczégò swiata: Mòjô stegna òd "ja" do "jô" Do 19 rokù żëcégò jô tak pò prôwdze nie wiedza kògùm jem. Wëchòwiwónô w pòlsczim dëchu, nigdë mie sã nawetka nie sniło, że Kaszëbi mògą bëc apartnym nôrodã. A mòwa, jaką gadôł mój tatk, blós z drëchama ë bracynama, doch ni mòże bëc jãzëkã. Mòja mëma dërch robiła sã nerwôs, czej na pòdwórzim chłopi pò kaszëbskù gôdalë. „Znowu kaleczą ten polski” – mrëczała pòd nosã, czëjącë jak òjc krzëczôł głosno cos w sztilu: „Hòrst, a rëbë dzysô braaałëëë! Czejbë të to widzôł…”. Wszëtcë mòji drëszë rozmielë kaszëbsczi jãzëk, a jak chtos z bùtna gadôł, że nick nie rozmieje, tej to bëło dlô nas (drëchów z pòdwórzégò) pò prôwdze dzywné. Kòżdën téż gadôł „jo”. Wezkôj rzeczë „tak”, a zarô bãdą na ce wzërac jak na kòsmitã. Në jo, ale nicht nie mëszlôł, że je twór ò pòzwie „kszëbskô nôrodnô swiąda”. Czej dzél z nas zaczął ùczëc sã kaszëbsczégò jãzëka w spòdleczny szkòle, robiłë nama sã mimiczné mùrlë – tëli bëło smianiô na ùczbach. Jo, le szkólnô téż wierã mëszlała, że Kaszëbi sã Pòlóchama, gôdającyma jinszim dialektã. Jem tak dozdrzeniwô w pòlsczi chëczë na Kaszëbach, a na òbiôd jadło sã „szmùrówczi” ë „pùlczi”, a bëło sã gwës, że to są taczé pòlsczé môltechë (eweńtùalno pòmòrsczé). Minãło wiele lat, czej w kùńcu cos zaczãło sã zmieniwac. Żëcé zaczãło dostawac czôrno-złotëch farwów czej pòzna jem richtich Kaszëbã. Jenëskù, czëż to béł za chłop! Ë gadôł pò kaszëbskù. Dërch! Tedë zaczãła sã misjô pò titlã: „Kaszëbizacjô Natalie”. Efekt je widzec terô – ùdało sã! Òn wëbùdzył we mie tą kaszëbską dëszã, chtërna spa we mie tak cwiardo, jak spiącé wòjskò. Na zôczątkù bëło drãgò. Matizer noga, jak jô mu dzysô wëspółczejã ti biôtczi z moją pòlską swiądą. Nie chcała jem ùwierzëc, że Kaszëbi są nôrodã, në bò gdze? Doch tuwò wiedno bëła Pòlskô! Równak dzãka niemù pòszła jem sztudérowac kaszëbistikã ë tedë sã dopiérze zaczãło… Na sztudiach wpôdłô jem w strzodowiszczë lëdzy z dosc separatisticznym nastawienim. Jô tedë bëła jak gąbka – chłona jem wszëtkò, brëkòwã jem aùtoritetów, a òni bëlë (ë wcyg są) nôlepszim, co mie w żëcym pòtkało. Òni dôwalë mie nôdzejã, mòtiwacjã, piãkné sztótë spãdzoné razã na smianim sã z Antków. Nôùka kaszëbsczégò jãzëka szła mie chùtkò. Në ë w kùńcu jem scwierdza, że ten jãzëk je… cool. Z czasã nawetka mòjô mëmka zaczã tolerowac nen jãzëk ë ùdało mie sã ja przekònôc, że je nót òdapartniwôc Kaszëbów òd Pòlôchów. Terô, cziédë jem wchłona wszëtkò, co kaszëbsczé, cziédë móm ną kaszëbską nôrodną swiądã, ni móm ju placu ë czasu na wątplëwòtë czë mòże równak móm jedno pòlsczé płëco. Jem gwës tegò, że jem Kaszëbką, że Kaszëbi są nôrodã, gôdają w jinszim jãzëkù – to dzysô je mòjé credo, jaczé wiedno pòwtôrzóm, czej chtos próbùje mie wgadac, że Kaszëbi są Pòlôchama. Blós na przeklãtô socjalizma zrobiła z naszich starszich to, co zrobiła – òstalë òni meńtalnyma Pòlôchóma, bò tak kôzalë. Terô je nót pòstawic sobie cél: chòdzëc ë głoszëc dobrą nowinã, że ju mòżemë czëc sã jinszi, ni mùszimë jidentifikòwôc sã z Pòlôchama, że nie gôdómë skażoną gôdką, blós (wnetka czësto) skòdifikòwónym jãzëkã. Tere je czas, cobë Kaszëbi zrozmielë czim je etnicznô mieszézna ë jaczé profitë z tegò mòżnô miec. Më, młodi tere mùszimë wëbwic zapadłi zómk ë uretac zaklãtą królewiónkã, bò pò prôwdze je wôrt. Natka. (przeprôszóm za fele)
Posted on: Sat, 06 Jul 2013 11:32:59 +0000
Trending Topics
Recently Viewed Topics
© 2015