Ban lait na u Khar Assam mynshuwa. “We want Hill State’ No Hill State No Rest.’ Mynta pat ban iada ia ka jingrung kyrthep u Mynder A, bad u Mynder B. We want ILP.” No ILP, ngin ym shong kli kti Bah Phai Skhemlon 30 September, 2013 Ki paidbah nongshong shnong hapoh kane ka jylla ka jong ngi, kiba bun bad kham bun kim pat ia klet bad ki dang iai kynmaw ia kitei ki juh ki kyntien “We Want Hill State” No Hill State No Rest.” ba la ia pyrta da ki nongialam ki jong ngi ha katei ka por. Ka daw ba pynlong ia kitei ki khraw pyrkhat bad proh jabieng ba ia pyrta kumtei ryngkat bad ki jingthoh (Placard) namar ba kim kwah shuh ban don hapoh ka jingsynshar u khar Assam, bad ki kwah ba ioh noh la ka jong ka jylla kata ban ioh synshar noh da lade kata da u Khasi bad Garo. La iohi ba dei lyngba ka jingiakhih ka jai jai khlem da ia umsnam (Non- Violence) ryngkat ka jingkyrshan na ki paidbah, ka Sorkar India hapoh ka jingsynshar jong ka Congress bad hapoh ka jingialam ka (Late) Prime Minister Indira Gandhi ka la pyniakhlad lok noh bak ia ngi bad ka Assam. Bad dei ruh ha ka 21st January 1972 la kha ia ka Jylla kaba thymmai bad ia kaba ngi la tip kyrteng haduh kine ki sngi ka (State) ne Jylla Meghalaya, bad ka nongbah jong ka ka dei ka Shillong. Namar ka jingbuaid bor, buaid spah bad buaid shuki palat jong ki nongialam ki jong ngi ha katei ka por ba la ioh la ka jong ka jylla. Hynrei kaba sngewsih pat ban tip lane ban iohsngew ba ngi la ioh ia ka jylla ka jylla kaba khlem da don u pud u sam uba biang ha baroh sawdong. Katkum ki jingshisha kiba paw haduh kine ki sngi kiba mynta lada ngi iit bad bishar bniah kine kim dei kita ki nongialam. Hynrei katkum ki dak ki shin dei pynban ki nongdielilam. Ka jingshisha halor ki jingshisha, wat u khynnah ba dang rit ruh u tip ia kane. U ne ka lada ki kwah ban thied kano kano ka jaka ne khyndew hapoh kano kano ka shnong ne ka dong u dei ban don u pud u sam uba biang ryngkat ka sakhi ban pynshisha na ki Rangbah shnong. Ani wow! la sngewsynei shisha ban pyrkhat shaphang ka Jylla ka jong ngi, ka Jylla kaba khlem kot khlem sla bad khlem da don nongsakhi ban pynshisha shaei ka Mihngi, shaei ka Sepngi bad shaei ka Shatei bad kumjuh shaei ka Shathie. Bad kum ki dak ki shin kiba paw mynta ka jylla ka jong ngi ka don ha u L.O.C. Line of Control jong ka Assam. Lada ngi ia phai ha baroh ki liang kumba paw mynta baroh ki jongngi ki dei tang kita ki ‘KSAN RYMPEI REM DORBAR’ namar tang shu la lait na Khanapara kata tang shu iuhkjat ha Assam baroh ki long kum kita ki ksew pyndemtdong ha khmat u khar Assam. Ym tang katta katkum ka jingiohi bad iohsngew, ka jingiakhih ban ioh noh la ka jong ka jylla ha katei ka por ka long da u Khriam u Pnar u Bhoi u War bad u Achik Garo, ym da kiwei pat ki jaid bynriew. Hynrei kaba sngewphylla ba ka dei ki nongialam ki jong ngi ha katei ka por kiba la kyang khla ban ia pyrta “We want Hill State No Hill State no Rest bad ba ia lait noh na ka synshar u Khar Assam. Kim shym la tip pat da kaei un jer kyrteng ia kata ka jylla ba ia katei ka kyrteng jong kane ka jylla ka jong ngi kaba ngi la ioh la shu ai wai hano re hano ban jer kyrteng. Bad la jer kyrteng pat ia ka da ka kyrteng Meghalaya ha ka ktien nongwei la tip da ka kyrteng ‘Abode of Clouds’ bad ha ka ktien Khasi jong ngi pat la tip da ka kyrteng “Ka Jylla ki Lyoh”. Mynta yn shu pashat ha phi ki paidbah nongpule ban ia pyrkhat ia kane namar phi tip kham bha ma phi haei u don u lyoh kumba long haduh kine ki sngi ba mynta. Haba ngi iaphai bad ianujor bad kiwei kiwei pat ki nongshong shnong jong kiwei pat ki jylla ka ri India katno ki dap da ka jingsngewsarong bad heh ka mynsiem namar kaei kaba mih na ka rmiang shyntur ka pynskhem bad pynshisha katkum ki nongrim ka jong ki. Kum ka nuksa lada ngi iakynduh ia u Mizo bad lada ngi kylli phi dei u Mizo, hooid un jubab, nga dei na ka jylla Mizoram, ym tang ia u Mizo, u Assamese na Assam bad kumjuh u Bihari na Bihar, hynrei lada kiwei pat ki kylli ia ngi phi dei u Khasi lane ia u Garo nangno ka jylla ka jong phi, phi dei ka jubab napoh Meghalaya, don teng teng kiba sngewthuh bakla MONGOLIAN khamtam lei lei ha kito ki snem bad ha kito ki por ba mynshuwa, don pat kiba kynnoh ‘Meghalaloy”. Baroh shi katta ki snem kata ma ngi u Khynriam u Pnar, u Bhoi bad u War ngi ju kren bein ia u paralok Garo da kaba ngi sin bad jer kyrteng u MUID NE SHYNREH hynrei mynta pat mano ba long Muid bad mano ba long Shynreh, hato ym dei ma ngi. Kane ka dei ka jingshisha u paralok Garo jong ngi lada u kwah ba leit pule Doctor MBBS sha kiwei kiwei ki jylla ka ri India tang 60-25 ka percentage u la ioh, katba u Khriam, u Pnar, u Bhoi bad u War haduh 84 percetage ba u ioh u dang shah kyntait ne u hap ban don ha kata ka Waiting List. Kumta ka jingiakhih ki Garo ba ioh la ka jong ka Garo Land kumba ki la dawa la dei ban ai ka jingiaroh,. Hato u jong ngi pat shano un da la ioh? Ne ngin dang long sah kum kito ki khun jakoid ban ia jngi ha kajuh ka pung. Hei ho mynta ngi ngim dei shuh kito ki khun jakoid mynta ngi la dei ki jakoid rangbah, ngi la dei ban iakhih iaksaid na kawei ka pung sha kawei pat ka pung lymda kumta ngin sa iap thngan bad iap tyrkhong ha kawei ka sngi Ka kyntien ruh ka ong, ka Jaidbynriew kaba iakhih ka dei ka Jaidbynriew kaba im. Kumba ka paw bad iohi mynta, namar ka jingbuaid bor buaid spah bad buaid shuki palat jong kitei ki nongialam ki jong ngi ha katei ka por, ka pynlong ia ki ba kin klet noh ban wanrah ia ki ain ban iada, ryngkat bad ki kyndon bapher bapher halor ka jingwan rung kyrthep ki briew kiba nabar hapoh kane ka jylla ka jong ngi. La iohi shisha ia ka jingkrih ki briew kiba nabar hapoh nongbah Shillong, bad ki shnong kiba marjan bad markhap bad ka kaba la ima bad ishyrkhei shisha ban peit lait noh ki katto katne tylli ki shnong katta ruh tang kawei ar hangne bad hangtai. Ki jingbakla halor ki jingbakla ngi lap bad ngi shem bad ba la thoh da kine ki kyntien, da kaba ong kumne “WELCOME TO MEGHALAYA” Ka nuksa ngin pyni mynta ka dei kane, u khar die sha ha Dairy khamtam ha Iew Mawlong haba ki paidbah koi iaid lynti na jan dukan jong u, u ju khot ban ong ei bah kong rung rung ale dihsha. Hynrei un da la dep dih un nym pynleit thylli, hynrei u hap ban ngat ha ka khajna kaba u hap ban siew ia ka bai sha lym kumta u hap ban ngat ha ka jingshah pynshitom, kata u dieng lathi jong ki pulit kiba ju don duty na ka por sha ka por bad teng teng hajan bad syndah dukan jong ki. Hynrei kaba sngewphylla pat ha ka jylla jong ngi kam shym la don ain ne kam shym la buh kyndon halor ka jingwan rung kyrthep ki briew kiba nabar hapoh kane ka Jylla. Lada ka long ha kane ka rukom imat ka don kaei re kaei sha lyndet ioh lah buhrieh da mano re mano donkam ban iit bniah khnang ban lap ia ki jingshisha baroh. Bad ha kajuh ka por khnang ban lait na ka jingialeh pyrshah da ki Seng Bhalang namar haba iatur ki masi kyrtong dang lwet ei u phlang khamakha. Hadien sawphew wei snem ba ngi la ioh ia la ka jong ka jylla ka Sorkar kaba synshar ka wan kawei hadien kawei pat bad kumjuh ruh ki nongialam ki mih bujli uwei hadien uwei pat. Bad hapoh kine ki Sawphew wei snem ngi iohi ba don tang khyndiat ki jingkylla, bad lada ianujor ki dang bun ki jingduna ha kaba iadei bad ka synshar ka khadar da kita ki nongmihkhmat paidbah kiba la jied hi ma ngi. Ka jingduna ha kaba iadei bad ka synshar ka dei kane ka jingbym lah ban tehlakam ia ka jingwan rung jong ki nongwei bad ki briew ba nabar namar la shu pyllait laitluid bad laitlan ia ka rung bad ka mih ka jong ki. Balei ka mih ka jingkylli? Ka jubab ka dei kane ba ka raibi jong ka jinghiar pateng jong ki nongmihkhmat paidbah ki jong ngi ka dang iai neh bad ka dang iai shong kulai, namar ngim pat lah ban weng bad ban lait na ka. Kum ki paidbah ruh ngi la dei ban sngewthuh ia kane ka jingshisha. Ha ka ktien nongwei la thoh ban ong kumno “Politician is a man who shake hand before election and shake their head after election, Plan for money not for Development.” Ki jingshisha ki la paw kdar kumba shai ka sngi, katkum ka jingiohi la jan man la uwei pa uwei u nongmihkhmat hapoh kane ka jylla ka jong ngi, u develop shuwa ialade bad ia la ka jong ka iing ka sem, bad ka Motto ka jong ki ruh ka long beit “Ka Shuki Shakhmat ka Jaidbynriew shadien, bad kumba ong ha ka ktien Hindi Jane dow; kuli marow. Hooid ngim lah ban len ia kane ka jingshisha, ki don katto katne ki ain bad ki kyndon kiba ka Sorkar ka la pynkhamti bad bynshet ha la ki jong ki tnad treikam bapher bapher. Hangne ngin iaphai tiak khyndiat sha ki Infiltration Check Gate kiba ka Sorkar ka la bate ha ka Home bad Police Department ban peit bad ban jngoh ia ka jingwanrung kyrthep ki nongwei bad ki briew kiba nabar hapoh kane ka Jylla. Hynrei katkum ka jingiohi bad iohsngew ba kitei ki Check Gate kiba don la jan ha baroh sawdong ki kylla long pynban tang kum ki jingpeitkai tamasa. Balei ka mih biang ka jingkylli sa shisien pat, ka jubab ka dei kane, namar la jan man la ka por ki sengbhalang ki ju pynbat shkor ia ki nongwei bad ki briew kiba nabar, namar ka jingwanrung beain ki jong ki khlem da don ki kot ki sla kiba biang ia kaba ngi la ju ioh lajan man ka por bad bun bun sien bad ba la mih ruh lyngba ki kot khubor. Te kumta kumba ka paw, ka jingbuh ia kitei ki Check Gate ka long tang kum ka lad kamai pisa iano re iano, bad kumta ka Sorkar ha kaba iadei bad kane ka la dei ban thaw noh da kano kano ka lad ne lynti khnang ban lait na ka jingshah kdew kti na ki Sengbhalang bad khamtam eh na ki paidbah ba bun balang. Ngim lah ban buhrieh ia kane kawei ka jingshisha ba hapoh kane ka jylla ka jong ngi la jan kawei pa kawei ka sorkar kaba synshar naduh ki Party Riewlum haduh ki Party Rithor ki hap ban mad ban iakynduh mawsiang bunsien bad kham bunsien eh dei bad ki Seng Bhalang bad khamtam eh bad ka Seng jong ki samla pule KSU. Hynrei ha kane ka kynti jong ka jingiakhih kaba mynta ban pyntreikam noh noh ia ka ILP hapoh kane ka Jylla ryngkat ki jingthoh ‘No ILP No Rest We Want ILP” Ka Sorkar kaba bat mynta ia ka jingsynshar hapoh ka jingialam u Dr.Mukul Sangma ka hap ban ia pynibor bad iapyni dohksah pyrshah ia ki shiphew tylli ki Seng Bhalang ym tang na Ri Khasi bad Jaintia, hynrei wat na ri lum Garo ruh kumjuh, ryngkat ka jingkyrshan ki PYNDAP TAH THANG kata ki katto katne ki Seng Bhalang kan nang kham jur kham jur lada ka Sorkar ka iaid lait ia ki jingdawa ba la dawa da kitei ki Seng Bhalang ban pyntreikam noh da ka ILP ym da kata ka (T.A) Tenancy Act kumba la pynpaw da ka Sorkar. Ki dak ki shin ki la sdang ban paw mynta katba nangmih ki sngi ym shuh tang da ka pakhang Office ne pakhang surok miet, hynrei mynta ki la shim sa da kawei pat ka sienjam kata da ka pakhang shnong shisyndon kaba la buh tang katto katne kynta khnang ban pyniohsngew ia ki nongialam kiba kyllut ba kin iohsngew, bad kin pynpeitmat ia ki nongialam kiba matlah. Ah! la sngewsynei bad sngewsangsot shisha ia kane ka Sorkar M.U.A. II hapoh ka jingialam u Dr.Mukul Sangma kumba long mynta tang i pakhang ba katto katne kynta ka jingduhnong ka Sorkar ka la kot bad kynjoh kumba 2 klur tyngka tang ha ka shisngi kumba la pynpaw ha ki kotkhubor. Te la iohi shai kdar ba lada ka Sorkart kan dang iai sngap mynthi ha kaba iadei ka ILP kumba la dawa da ki Sengbhalang ka pakhang shnong bad kiwei kiwei la iohi kan nangkham jur shuh shuh. Ha kata ka por kan nym long shuh tang shisngi ne tang katto katne kynta hynrei ka lah ban long da ki bun bun sngi ne da ki bun phew phew kynta bad hangta lei lei ngin sa sdang iohsngew shuh shuh ia ka jingduhnong ka Sorkar ym shuh tang 2 klur hynrei kan kot bad kynjoh da ki bun phew phew klur ne ka lah ruh ban kot sha ki spah klur tyngka. Bad ha kata ka por ka jingduhnong kan nym long shuh tang ia ka Sorkar ka jingduhnong kaba khraw kan leit sha u paidbah uba bun balang jong ka jylla hi baroh kawei bad khamtam eh ia uto uba bylla mynsngi thied mynmiet. Baroh ngi ia tip ia kane ba ka Ri jong ngi ka dei ka ri ba synshar da u paidbah ia u paidbah namar u paidbah. Ha kane ka jylla jong ngi ruh kumjuh ban ioh ia ka Sorkar donkamk ka jingjied na u paidbah. Te kumta kum ki nongialam ki dei ban sngap ia ka sur u paidbah, ym ban shu sngap kuman lane synshar donbor (Dictator) ha ka ri synshar paidbah. Kumta ka por ka la dei ba ka Sorkar kan wanrah noh sha ka miej jong ka jingiamir jingmut bad ki Sengbhalang ha kaba iadei bad katei ka I.L.P. hapoh kane ka Jylla. Kine bun ki jngiakhih kumba la jia ha kito ki snem kiba mynshuwa bad ha kajuh ka por kim kwah shuh ban dang iohi ia ki shipai Army ba kin iaid ha ki surok shnong ryngkat ki ktang suloi. Bad ha kajuh ka por kim kwah shuh ban dang iohsngew ia ka jingsawa kaba mih na ki ktang suloi kumba la jia ha kito ki sngi kiba mynshuwa. Kane ka dei ka jingshisha la jan ha man la ki jingiakhih kiba lui -lui bad ki bymtip tang ban ong “We Want ILP! No ILP No Rest kin kylla long ki langknia ha u dienglathi bad kuli jong ki khun nyngkong ka Mei India kata ha ki CRP bad kumjuh ki khun nyngkong ka Meghalaya, kata ha ki S.O.T. bad M.L.P. Kumta ka Sorkar ka la dei ban pyrkhat kloi katba lah kano kaba kham bha napdeng ki 2 tylli ki ain ban iada ka (T.A.). Tenancy Act ne ka (ILP) Inner Line Permit kumba la pyni da ki Seng Bhalang.
Posted on: Thu, 03 Oct 2013 06:00:53 +0000
Trending Topics
Recently Viewed Topics
© 2015