Historia hari Fatumaca Iha dada lia ida hamutuk ho amo - TopicsExpress



          

Historia hari Fatumaca Iha dada lia ida hamutuk ho amo Vergilho, Pe. Joao de Deus Pires, SDB konta tuir istoria badak kona ba hili fatin ida baniuaga sai hanesan centru edukasaun ida neebe ohin sai kuinesidu iha nasaun no mundu ho ninia kualidade. Padre Joao de Deus maka tuir istoria hili fatin refere hodi realiza mehi Dom Bosco ninian kona ba formasaun ba ema neebe util ba nasaun no sociedade. Tuir mai oita ba akompania hamutuk dada lia entre pe vergilho ho amo Joao hanesan: Pe. Virgílio: Tansá Padre uluk fihir fatin ne’e atu hodi loke colégio. Saída mak iha fatin ne’e no Despeju atu hetan fatin ida ba salezianu sira iha Timor ne’e mai husi se loos? Pe. João de Deus: entre fulan Abríl ou Maiu 1963 Pe. Provinsiál Portugál nian mai vizita Timor no nia viajen mai iha ne’e mós governu Portugés mak selu. Bainhira nia to’o iha Dili ha’u akompaña nia ba kumprimenta amu Bispu Don Jaime Goularte, husi buat barak ne’ebé ami ko’alia ha’u sei hanoin hetan mak , “salezianu sira mai iha Timor atu ‘desgravar o tereno para clero nativo’ katak hanesan misionáriu mai atu prepara igreja lokál. Prepara clero lokál atu bele sai independente. Tanba imi mós hahú ona servisu iha ne’e la bele abandona de’it imi nia prezensa iha Timor, imi mós tenke hanoin ona atu hari uma ruma ba imi nia prezensa iha ne’e. no ideia ne’e mós preokupa ami. Depois hasoru malu ho Bispu ami mós ba vizita sr. Governadór tempu ne’ebá mas Sr. Alberty Correia. Governadór koñese didi’ak salezianu sira tanba nia mós hela iha Makau hare obra ne’ebé salezianu sira iha ne’ebá. Durante ami ko’alia nia mós dehan, “ha’u la fiar iha Maromak maibé Salezianu sira ha’u prontu atu ajuda.” Hahú kedas tempu ne’ebá Pe. Porvincial fó kedas kna’ar ne’e mai ha’u atu responsabiliza ba inisiativa ne’e. no sr Governadór mós dehan, kedas agora imi bele ba no buka fatin ruma no bainhira imi hetan ona mai hau prontu atu fó tulun. Nune’e mak ami hahú obra ami nia rasik tuir buat ne’ebé bispu promete no hetan auxilio husi Sr. Governadór. Tempu ne’ebá amu lulik sira reza misa iha domingu maibé tanba relasaun di’ak ho amu bispu autoriza ha’u atu hetan misa rua iha domingu, dadeer iha Baucau hafoin ba kontinua iha Venilale. Bainhira ha’u liu domingu –domingu iha estrada boot Fatumaca nian ha’u nia matan hateke ba laletek ohin loron Colegiio hari ba ne’e, mosu iha ha’u nia laran, “olha la em cima! Olha la em cima! Olha la em cima!”hare ba leten furak maibé atu sa’e to’o iha ne’ebá susar tanba dalan mós la iha. Tan ne’e iha domingu ida ha’u ko’alia ho liurai sira. Husi Gatiuai liu rai João , Wailili liu rai Tomé Boavida , Samalari liurai Fraga no tanba besik ba Bercoli ko’alia mós ho liurai Bercoli ha’u nia belun boot liurai Domingos Gusmão no tanba pertense ba Venilale ko’alia mós ho liurai Cristóvão, liurai Castro , Liurai Lucas no seluk-seluk tan. No atu bele hetan aprovasaun husi Salezianu sira seluk ha’u mós konvida Pe. José Correia ho Pe. Afonso Nacher atu hasoru malu ho liurai sira iha lokalidade. Bainhira amu to’o susar atu tama mai iha fatin ne’e tanba atuk no ai-bubur laran boot ida. To’o tiha iha fatin ne’e, ami la’o liu kedas ba hare regadiu ne’ebé besik ba Bercoli. No mós iha realidade la’ós mós fasil atu dada bem ai iha fatin ne’e. Kondisaun terenu no be hamosu hanoin ne’ebé pesimista ba Pe. Afonso no Pe. José Correia. Sira rua dehan , ida ne’e imposivel ba salezianu atum ai iha ne’e. Hafoin liurai sira husu ba ha’u, “ entaun Pe. João hanoin nusa? Pe. João gosta? Sim ha’u gosta maibé sira rua mak orsida tenke halo desizaun. Entaun liurai sira dehan, di’ak semana oin mak padre sira fila mai atu hare. Liu tiha semana ida bainhira ami fila ba hare katak povu husi Venilale no Bercoli halo akompañamentu iha ne’ebá no hamoos tesi, sunu ai no baku fatuk sira. No hodi au sira konsege hatama be boot mai iha fatin ne’e. Bainhira hare ba fatin ne’e mós no be hahú suli maka’as mai padre sira mós aseita kedas atu colégio iha ne’e. Nune’e salezianu sira konkorda no hahú kedas servisu iha ne’ebá. Ba konstrusaun halo barracão rua ida besik armazein iha kraik hodi prepara ba agrikultura no ida seluk iha leten ne’e hodi halo eskola no dormitóriu. Nune’e mós eskola no rezidénsia ba uma salezianu. I iha 3/11/1963 hahú halo to’os ne’ebé besik ba armazein no atu fasilita servisu hirak ne’e mak Irmaun Lobato ho Irmaun. Simoes mai hela metin iha ne’e. Irmaun rua ne’e hela mesak besik tinan rua. Pe. Virgilio : Padre ko’alia uitoan oinsá to’o transforma barracão hirak ne’e ba uma andar ne’e, inisiativa ne’e mai husi se no oinsá kona ba nia finansiamentu? Kona ba arquitecto no engenheiro mai husi ne’ebé? Pe. Joao: Bainhira ami hanoin atu hahú eskola Agrícola preokupa ona kona ba eskola ne’ebé di’ak. Tan ne’e ha’u fila fali ba Governadór Liberty tanba nia prontu atu fó tulun. No atu halo oinsá ? ha’u hakbesik ba engenheiro ida naran Ricardo. Hodi ko’alia ho nia ikus mai ami bele hetan hanoin atu halo planta ne’ebé di’ak. Enginheiro ne’e remata tiha planta nia rasik mai no sukat uma. Depois de planta remata nia dehan, ba ha’u, “padre , ha’u ema ne’ebé la fiar iha Maromak, bainhira ha’u mate Padre reza hela Misa ida mai ha’u nia klamar.” Ne’e liu tiha ha’u mós ba hasoru Bispu atu husu mós tulun, husi amu bispu empresta 91.000$00 contos hodi sosa kamioneta ida atu fasilita obra ne’e. osan ne’e ha’u konsege selu fila fali hotu. Se mak atu halo? Husi maluk di’ak ne’ebé iha Dili konsege hatudu katuas cina ida mais ou menos 60 anos atu sai badaen mestre. Bainhira hasoru malu no hatudu planta nia hatudu kedas nia disponibilidade hakarak hatún ai kedas. Nune’e ha’u tula kedas nia mai Fatumaca. No Bainhira husu kona ba nia saláriu nia dehan, depende ba padre tan ne’e ha’u oferece 3.000$00 maibé nia dehan ba padre ne’e 2.500$00 de’it to’o ona. Katuas ne’e nia ema ne’ebé la’ós de’it atu dirije obra maibé nia mós servisu maka’as. No kona ba materiál sira seluk konstrusaun nian maluk cina sira iha Dili prontu atu fasilita no buat hotu ne’ebé ha’u deve ikus mai ha’u selu hotu kedas. “Alem benfeitores hirak ne’ebé fó osan no materiál oioin ami mós hetan tulun husi populasaun hale’u balun fó animál no ai ba vigamento ne’e mai hotu husi Galata, Venilale
Posted on: Fri, 08 Nov 2013 07:15:30 +0000

Trending Topics



Recently Viewed Topics




© 2015