POREKLO MELODIJE NARODNE PESME "KAD JA POĐOH NA BEMBAŠU" Prisustvo Jevreja na Balkanu zabeleženo je još u prvoj polovini 9. veka. Prva veća naseljavanja bila su u 16. veku, kada je turski sultan Bajazit pozvao Jevreje, proterane ukazom Španskog kralja Ferđinanda II i kraljice Izabele, da se nasele na području Balkana, u tadašnjoj Turskoj.— Vesna Aleksić ... O dolasku Židova u Bosnu mnogo se pisalo. Iz Španjolske su prognani 1492., iz Portgala dvije godine kasnije, a u Bosni se prvi put u dokumentima spominju 1566.— Izgon iz Španjolske ostao je ključni događaj za prognane Židova. Poslije uništenja multikulturalnog karaktera Španjolske, koja jc uplovila izravno u inkviziciju, Židovi su se uputili u drugu multikulturalnu zemlju — Otomansko carstvo. Od 160 tisuća Zidova protjeranih iz Španjolske, njih 20-ak tisuća umrlo je na putu, a 90 tisuća nastanilo se u Otomanskom carstvu. Bosna nije bila njihovo odredište. Jedva da su i znali za ovu malu provinciju kada su kretali put Turske carevine. U mnogim kasnijim generacijama, ponavljane su riječi sultana Sulejmana Veličanstvenog da su Židovi dobrodošli u njegovo carstvo. Ali za ovo nema potvrde u turskim izvorima i prije bih rekao da se radilo o želji Židova da negdje budu primljeni s ljubavlju i naklonošću.— Najstariji zapisi o Židovima u Bosni potječu iz sidžila, zapisnika šerijatskoga suda u Sarajevu, datiranih 1551.— No manje važnim od godine dolaska danas smatramo duhovne tragove židovske kulture u Bosni. U Bosnu su Židovi donijeli nove jezike — predkasliljanski španjolski i njemački, odnosno "ladino" i "jidiš" — ali su vrlo brzo počeli usvajati jezik sredine, nisu željeli bili samo prolaznici, već pripadati zemlji u koju su došli. Tako su i u Bosni, Židovi Bosne već davno postali bosanski Židovi.— Mieđusobno usvajanje određenih kulturnih razlika nikako nije značilo iščezavanje specifičnosti nego prije svega, brisanje onih granica koje karakteriziraju strogo odijeljene nacionalne zajednice. U pjesmi "Adio Kerida" odjekuje utjecaj mediteranskog melosa, a u bosanskoj "Kad ja pođoh na Bembašu" — sefardski napjev... Predrag Finci, pisac, teoretičar filozofije i etike, profesor na Sarajevskom i Londonskom sveučilišlu, danas u mirovini, nastanjen u Londonu. ... Eugen Veber, jezikoslovac, istrazivač, muzikolog, napisao je: "Neki muzikolozi znaju da postoje u jugoslovenskoj muzici pesme koje su u potpunosti preuzete iz jevrejskog muzičkog folklora. Tako je najpopularnija pesma ("sevdalinka") Bosne "Kad ja pođoh na Bembašu" u stvari preuzeta veoma stara sefardska molitvena pesma iz vansinagogalnog obreda ispraćaja Šabata (Havdala), Hamavdil ben kodeš behold, koji deli sveto od profanog"… (Sveske, Institut za proučavanje nacionalnih odnosa, 9, 1985, separat, Sarajevo.) youtube/watch?v=p6Nmfbi5HN4
Posted on: Sun, 14 Jul 2013 23:22:03 +0000
Recently Viewed Topics
© 2015