Kəbənin və Məkkə şəhərinin yaranması Adəmin cənnətdən çıxma tarixinin 3429-cu ilində İbrahim peyğəmbərə Allah tərəfindən nida gəlmişdi ki,o həmən qırmızı təpəcilərin yaxınlığında yaşayan oğlu İsmail ilə bərabər məbədi bərpa etsin.Odur ki, Ibrahim əvvəlki bunövrənin ustundə daşdan 4 divarlı və yastı damlı bir otaq tikib,həmən ��?Həcəri-əsvəd’-i də otağın sağ kuncundə qoyub,oğlu İsmaila Allahın evi olan bu məbədə rəhbərlik etməyi tapşırdı.Özu isə Beytul-Muqəddəsə Qudsə-Yerusəlimə qayıtdı.O vaxtdan başlayaraq ta 6998-ci ilə qədər bu məbəd bir neçə dəfə bərpa olunmuş,duzəldilmiş və artmışdır. 6998-ci ldə bu məbəd köhnəldiyindən,sökulub-dağılmaq vəziyyətinə çatdığından qureyşilər onu sökub bir qədər dəyişikliklərləyenidən tam bərpa etdilər.Sonradan Xəlifə Əbdul-Malik Mərvan Əbdullah Uçağı oraya yollayıb məbdi bərpa etdirir,Abdullah-Zubeyrini öldurtdurur,Məkkə şəhərini alır,Kəbə məbədini sökdurur və qureyşilərin planı ilə yenidən tikdirir. Bundan sonra Abbasilər və həmçinin başqa musəlman dövlətləri məbədin əsas hissəsinə toxunmadan ona əlavələr etmiş və muxtəlif bəzəklər vurmuşlar.Hal-hazırdakı məbəd qədim bunövrənin uzərində dayanmışdır. 50 minlik əhalisi olan Məkkə şəhərinin istifadə etdiyi suyun mənbəyi Mina daından göturulmuşdu.Neymə səhrasından keçən bu ilk qapalı arxı Abbasilər nəslindən olan xəlifə Harun-ər-Rəşidin arvadı Zubeydə çəkdirmişdir.Sonralar Turkiyə sultanı Soltan-Suleyman və Soltan-Səlim Mina dağından su kəməri çəkdirərək Məkkə şəhərini su ilə təmin etmişlər. İndiki məbəd hər tərəfi 400 arşın olan dördbucaqlı bir sahnin mərkəzində yerləşmişdir.Onun ətrafı 630 ədəd mərmər sutunlu və 300 gunbəzəmalik olan aynabəndlə əhatə olunmuşdur.Məscid-Əlhəram adını daşıyan bu aynabənd Soltan-Səlim tərəfindən tikilmişdir.Məbədi idarə etməyi ibrahim öz oğlu İsamyılə tapşırmışdı. Məbədi idarə edən şəxs aşağıdakı huquqlara malikdi: 1.Zəm-zəm suyundan istifadə olunması qanunlarını təsdiq edirdi. 2.Zəvvarların ibadətetmə və nəzirgətirmə vaxtlarını təyin edirdi. 3.Şəhər rəisi vəzifəsini idarə edirdi. O zaman belə bir adət əmələ gəlmişdi ki,biçin dövru hesab olunan ilin dörd ayı muddətində ərəblər arasında hər hansı bir muharibə qadağan idi.Həmən o dörd ayın ərzində təyin olunmuş vaxtı elan etdikdən sonra zəvvarlar məbədə gəlir.nəzir gətirir və ibadət edirdilər. İsmailin ölumundən sonra onun nəslindən təyin olunan şəxslər yuxarıda göstərilən huquqlardan istifadə edirdilər. Bir muddət keçdikdən sonra ismaillilər Xözai qəbiləsi ilə birləşərək çərhamistləri darmadağın etdilər.Lakin bu qələbə hözaililərin köməyi ilə başa çatdığı uçun onlar bu huquqdan iki əsas huququ tələb etdilər.İsmailin nəslinə isə yalnız ibadətetmə huququ və nəzir vaxtının təyin olunmsı huququnu verilirdi.Belə bir vəziyyət 5284-cu ilədək davam etdi.İsmail nəslindən olan Hözeymin oğlu Kənanın övladı Nəzr cox bacarıqlı və əqilli bir şəxs idi.O,öz qəbiləsinə başçılıq edərək,xəzailərə qalib gəldi və onlarda olanbutun huquqları əlinə keçirdi. Bundan sonra Nəzr məbədə rəhbərlik edərək yuxarıda göstərilən hər uç huquqdan istifadə etməyə başladı.Oz bacarığına və çoxlu gəlir-dövlət yiğdığına görə Nəzrə Qureyş,yəni “Yığan”adı verildi.Bu adla da Qureyş tayfası yarandı.Ona İsmailin kəmanı verildiyinə görə məbədə və şəhərə aid olan butun huquqlara malik oldu.Qureyş qəbiləsi sonradan bir neçə tayfalara bölundu.Bu tayfaların da bir şaxəsindən haşimilər yaranmağa başladı. Məhəmməd peyğəmbər də həmin haşimilər nəslindəndir.Ona görə də biz öz peyğəmbərimizi Qureyş və Haşimi də adlandırırıq.
Posted on: Thu, 01 Aug 2013 21:17:34 +0000