FIMCAWNNAK Nuhrin fimnak le Cawnnak fimnak timi bia hi mi tampi kan rak chim tawnmi bia a si. Nuhrin fimnak tiah kan timi hi zeikhidah a si hnga? Nan thinlung chungah a phi kan i pekmi hi ai dang cio ko men lai. Mi tamdeuh nihcun kan mitthlam in kan suai khawhmi hna cu Sianginn kainak le cacawnnak zeihmanh a ngei lomi an si ko nain, fim ngai in khuaruat kho. Thil ti kho. Biachim holhrel in siseh, umtu hoiher in a thiammi hna kha an si ko rua lai tiah ka ruah. Cawnnak fimnak kan timi hi tah zei khi dah cawnnak fimnak kan timi cu an si? Kan mitthlam ah kan suai khawhmi cu Degree sangsang a hmumi mifim hna, Ph.D Degree a hmumi hna, Master Degree a hmumi hna kha an si men lai. Minung kan sining kong a hlattu mifim tampi nihcun minung sermi thil vialte he kan I dannak cu cawnduhnak, a thar a thar sersiamnak(Creative mind) a ngeimi kan si an ti. Cucaah nu le paw chung ah kan um lio te hmanh khin cawn duhnak thinlung kan ngei. Cucaah nu le pa nih fa le an chuah hlan hmanh khin biakchonh pengah a ṭha tiah an chim. Cu nih cun a langhtermi cu nuhrin fimnak kan ti ko nain, cawnnak in ai thokmi a si timi fiangte in a langhter. Minung hi kan hngakchiatte in, kan pawngkam kan tlonlennak, thil kan hmuhtonmi ai dang cio. Cu kan pawngkam sinah cun kan cawng. Kan hmuhtonmi vialte sin in kan cawng. A chel ahcun sermi thil Saram, thingkung hna sin in kan cawng. Nga sionak hi Caw khal pa te nih a chuahpi mi a si tiah kawltuanbia kan hmuh khawh. Tingala Vate nih Ngapawl a hmur in a sio thluahmah hna cu a caw khalhnak in a hmuhnak in ai thokmi a si tiah an si. Cubantuk in minung nih Vate a zuangmi kan hmuhnak thawngin Vanlawng kan ser khawh. Compei kan hmuhnak thawngin Ticung Lawng tuah khawhnak ruahnak le fimnak a chuahpi. Ngaman pawl kan hmuhnak nih Tichung Lawng chuahnak le serthiam fimnak a chuahpi. Cuticun kan pawngkam thil sinin fimnak hi kan cawng I a ruatmi kan si. Mi cheu nih nuhrin fimnak cu a um hrimhrim . A umlo kan ti ahcun Ziah ! Nukhat hrin unau bak pakhat le khat kan I khah ṭunglo tiah fawi pa hlak in kan ti tawn. Kan ruah philhmi pakhat cu Nu le Pa nih fa upa an ngei lio an thinlung put le fa dang an ngeimi cio lio caan ii an thinlung put, khua an tuaktan khawhnak ai dang timi a si. Cun Chungkhar pawcawmnak Sipuazi sining ai dang hrimhrim. Minung cu Constant in a nunmi kan si lo. Thil thar, a chuahpitu lengmang, ruahnak thar a chuahpi tu lengmang kan si. Fa pawi lio ii ngandamnak, thilsining zong ai dangmi a si. A fiangbikmi cu fa pakhat minung chungchuak a si ko nain, a chuah ka in zeihmanh hmuhter lo bak amah lawngte in innkhaan chungah chia hna usih. Minung hmu bal lo in, a nunnak caah rawl lawng a thlite in pe lengmang usih. Cu ngakchia cu kum a rauh tikah zeibantuk minung ahdah aichuah hnga? Cucaah kawl phungtluk zongah “Zakap thiam pawng na um ahcun Sakah na thiam lai. Ngatlaih thiam pawng na um ahcun ngatlaitu na si lai” timi an rak ngei. Cu lak ah cawnnak fimnak timi kong ah hin Formal le Non-Formal tiin phunhnih an ṭhen. Formal timi cu Sianginn ah kai in kan cawnnak hi Formal Education cu a si. Kumkhat tangkhat tiin kai a si. Cucu rampi minung sersiamnak caah a herh tuk mi a si. Cheukhat ram le bang ah cun Kum 16 tang minung poahpoah cu cawnlo ngah lo in Cozah nih an tuah. An ram mipi hi mifim lawngte si hna seh ti an duh ruangah a si. Cun Autodidactism timi biafang zong hi an hman. Greek holh in a rami a si. Auto timi cu Mahte in tinak a si. Didacticism cu “Cawnnak, Chimhnak” ti a si. Tuchan ahcun An Artistic Philosophy of Education ti zong in an ti. A fawinak in kan chim ahcun “Mahte in cawnnak- Self Directed Learning” timi a si. Mi tampi nih Sianginn fimcawnnak nakin mahte in fimcawnnak nih hin teinak taktak tiang mi a phakpi khawh deuh tiah an ruah. Bill Gate te hna, Steve Job te hna, Degree sangsang Ph.D tiang cacawng cu an si ruam lo. Sihmanhsehlaw, cawnnak cu an ngei. Autodidactism timi ah a thazang a thawngtukmi an si cu fiangte in hngalh le hmuh an si. Abraham Lincoln zong sianginn kai kholomi sifak sihmanhsehlaw a umnak he peng (5) tluk a hlatnak hmun ah ca uk hlan awk ah a kal zungzal mi a si. Lammei tangah cazoh in American President tiang a phan khomi pa a si. A biachimi lak ah a minthantertu pakhat a simi cu “Gettysburg National Cemetary” ah a chim a si. Fiangdeuh in ka chim ahcun 1963kum November 19 ah Raltuknak ah a thimi hna Ralkap thlan ah a chim mi a si. A chimmi bia cu “ Government of the people, by the people and for the people shall perish from the earth” ti a si. Lai holh in kan langhter ahcun Mipi Cozah, Mipi thimmi cozah, Mipi caah a dirmi cozah vawlei cung hin a tlau kho lai lo tinak a si. Michael Farraday zong Chemistry lei ah kan pa ti tluk in an ruahmi scientist pakhat a sinak hi a mah pumpak fimcawnnak ṭhiamṭhiam in a si. Thomas Edison zong sianginn cawnnak zeihmanh ngei hmanh hlah sehlaw, Autodidacticism timi mahte in cawnnak ah cun a thawnnak kong fiangte in ka hmuh. Thla thum lawng sianginn a um. Asinain thilthar 1000 leng Vawlei cungmi vialte caah a ser khotu pakhat a si. Leonardo Da Vinci, vawlei cung Mona Lisa Zuk a suaitu pa zong Auto didacticism ah zohchunh awktlak taktak a si. Culawng siloin Steam Engine a sertupa Jame Watt zong mirian bawmhnak in mifim thiam ah ai chuah mi pa a si ṭhiamṭhiam. Cawnnak timi ahcun chimmi ngaih le theih lawng khin a za ti lo. Mah pumnak cawnnak pehchih a hau. Cu nih cun hngalhnak a chuah pi. Vanlawng cu Van a azuang kan hmuh. A theih zong kan theih. A sertu hna cu Wrights unau hna an si. Kan theih. Asinain kan hngal lo. Vanlawng kong hngalh ti ahcun zeitindah a zuan. Zeinih dah a zuan ter. A chungthil zeitin pehtlaih a herh timi hna theih hiirhiar khi hngalh a si. Cucaah hngal kho lak in mah nin cawn ding kha a biapi mi a si. Cucaah Auto Didacticism timi Self Directed Learning thazang a thawngmi lawng nih teinak cu hmuh deuh a si tawn.
Posted on: Fri, 06 Sep 2013 15:25:20 +0000
Trending Topics
Recently Viewed Topics
© 2015