HULA-HULA RO MAMBOAN AEK NI UNTE (Mamoholi) Dung jumpang di arina - TopicsExpress



          

HULA-HULA RO MAMBOAN AEK NI UNTE (Mamoholi) Dung jumpang di arina jala gok ma di bulanna mangintubu ma ina i, digoari muse do i HIPAS. Boasa didok hipas, ai so na dibagasan parsahiton nian inantai. Alai dirajumi roha ni nasida do borat pamatang ni angka ina na managam haroan. Olo do songon na patagam-tagam parmaraan. Molo laho mangintubu sada ina mamintor ro do angka donganna ina pajonokhon diri laho mangurupi olat ni na tarbahen sa, angka ama pe na tinggal di huta, tangi do nasida. Angka ina na mangurupi ina mangintubu digoari do nasida SIBASO (Bidan). Molo baoa do na tinagam i (na ro i) na jolo digoari ma tubu si unsok jala digorahon angka ina ma HORAS tolu hali, molo borua digoari sorong sibutet digorahon ina ma GABE tolu hali. Molo ndang adong gora-gora sian angka ina, manang sibaso, sunghun-sunghun ni angka ama didok nasida; “songon dia”! Dialusi angka ina ma i baoa manang borua. Boasa molo tu baoa didok tubu, jala molo tu borua didok sorang? Naginoaran anak na tangkas tubu, jolma marroha na pantas, na mangaradoti angka siulaon na denggan, panaekkon sian parulaon ni amana, patimbohon pinungha ni ompuna, parparange sitiruon. Adong hata Batak mandok ndang dao tubis sian bonana molo dao disarut babi pangalaho na humurang do i. Di angka dakdanak boru, molo dung magodang pamatangna pamulion do i muse tuhuta ni halak, jala i do umbahen didok patogap parik ni halak. Ndang apala sarupa hata tubu dohot sorang. Boi do hata i sorangan, maisorang. Dipoda-poda i angka natorasna do boruna, unang gabe paminsangon dung marhamulian, sotung didok simatuana, boru na so hona ajar. Diajari do diruhut-ruhut ni ulaon naboru, martonun mangaletek dohot mambau dohot sude angka ulaon ni naboru. Boru na pinamuli i boi do i digoari sorang tu huta i, ndang tubu di huta i. I ma sada tudosan sian hata pangidoan “sorangan anak nabisuk ma huta on”, lapatanna sian pangisi ni huta i gabe adong jolma nabisuk, ai nunga tubu hian ibana. Dung tubu/sorang poso-poso i, dihobasi angka ina do pardahanan adong manghobasi lompan jala adong manghobasi na nidugu. Somalna juhut manuk dope dipatupa di parmanganon i, digoari do i mangan indahan hesek-hesek. Na nidugu somalna bangun-bangun do dibahen. I do mula ni umpama on: Bangun-bangun sinuan, bangun-bangun sinalong. Molo i nisuan i do salongon. Bangun-bangun na rara tabo paura-uraon, molo nidok hata sitongha pauba-ubaon. Hata umpama on patuduhon na mansai manat do angka ompu na parjolo i mangkatai, ingkon jolo dipingkiri do manat aha hata na talup sidohonon unang gabe adong sipanungir-nungiran. Di tingki na mangan indahan hesek-hesek ndang marsilua i, ai manangkas do i ulaon saripe/sahuta. Dung sidung nasida marsipanganon dipasahat do taha-taha ni manuk i songon jambar ni SIBASO. Di nangkok ni mata ni ari dihobasi ama do mambahen ranting ni unte na marbulung jonok tu parpintuan ni jabu i, molo baoa do na tubu i disiamun ni parpintuan laho masuk tu bagas ma dibahen, molo boru do na sorang dihambirang ma jala ujung ni ranting ni untei dompak ginjang. Aha do raksana umbahen unte didok, jala dia sialana umbahen disangkothon jonok tu parpintuan ni jabu i? Unte do asom, alai ndang asom unte. Tudosan: unte mungkur (unte pangir) ndang didok asom pangir, asom jungga asom (unte bunga). Molo didok halak Batak songon na mereng aek ni unte do iba marnida anak ni si Sampe an, ala denggan ni parangena. Songon na sai niasoman do roha, mamereng pangalahoni si BINGKAS ala roa ni pangalahona. Angka ompu na parjolo i, songon aek ni unte do roha nasida marnida poso-poso, jala poso-poso i mamorluhon aek ni unte (pangurupion). Molo adong haroan di sada huta ro do angka tutur dohot sisolhot mamoholi mamboan siluana be adong na mamboan tuak, manuk, boras, bangun-bangun dohot na hombar tusi. Angka ama maranggap do nasida. Molo adong paragat di huta i, na ingkon do dilehon tuak na niagatanna i inumon ni na maisorang i. Ima patandahon uju i ringhot ni ugari di angka ompu na parjolo. Aut sura adong tutur na ro tu huta i (sorang poso-poso) umpamana mangalului horbona (pinahan) manang maningkir boni, marutang do tutur na ro i molo so adong dilehon siluana tu poso-poso i nang pe sopamotoan ni nasida hian na adong haroan di huta i. Molo ndang marhepeng tutur na ro i ditadingkon tutur i ma barangna di poso-poso i tahuluk manang sengka-sengkana. Didok do tu poso-poso i; “hutadingkon ma jolo barangkon di ho uncok/butet hutobus pe muse disada tingki ai toho nuaeng ndang mameop sihumisik ahu”. Ro do muse di sada tingki na manjanjihon i manobus barangna i pasahathon siluana. Molo laho morot manang mardalani angka natua-tua manang natunggane uju i, ndang olo nasida mardalani luang, ingkon sai adong do dihadang-hadangan nasida sengka-sengkana manang hajutna atik adong utang na so tarjua. I do ringkot ni adat dohot ugari di nasida. Na masa sinuaeng on nunga hira na dao sian angka ruhut-ruhut dohot bangko-bangko parulaon ni ni ompunta. Masape sinuaeng on maranggap dohot mamoholi, gabe hira sipaula nama i. Najolo, molo sorang poso-poso marumur 5 ari – 7 ari dilalo nasida do poso-poso i. Dibahen ma batu tolu manang lima, somalna batu parbue do dohonon. Ditutung ma batu i tu pansisuluan ni inanta i, dung margara-gara (mohop) disiram ma batu na hona tutung i, jala diabing ma poso-poso i di atas batu na hona tutung i, didok ma hatana: Buaton lali, buat on tungko-tungko Molo ndang dibuat ho saonari Agia andigan sotung dibuat ho Malum ma bontan dao ma sahit-sahit Songon i ma dibahen nasida dihaliangkon ma poso-poso na niabinganna i pitu hali laos digoari do i manasak (asal hata TASAK). Pamingkiran ni nasida adong do huroha pangkorhon ni uap ni batu na tinutung i tuposo-poso i, ai molo adong jolma parlomos manang parbiar jala sai gale-gale pamatang na digoari do pardaging malas manang parlomos. Ndang adong be nuaeng piga halak na olo mamborngini na sorang i (tubu i) jala hira balanjo ni poso-poso nama dipupusi, jala nunga rangkak nuaeng on mangulahon songon i. Dung marumur poso-poso i 7 (pitu) ari manang didok salpu robo-roboan dibahen nasida do ulaon na nigoaran mangkaroani. Dipatupa sipanganon, angka bangun-bangun sipanganon ni angka tutur, termasuk dongan sahuta. Alai ndang apala pinahan dipatupa disi, jala angka tutur na ro diboan do angka boan-boan hombar tu ruhut paradaton. Adong do namamboan boras, kado, hepeng, nang angka na asing dope. Najolo dung sorang dakdanak dipasahat ompungna manang tulangna do ulos di tingki mangharoani/mamoholi manang martutu aek (zaman pra kristen maridi tu aek pansuran parhutaan ada ritual). Ulos Tapoltua do digoari angka ompu naparjolo, tapol-tapol ni anak nabisuk, tapol-tapol ni boru namarroha. Nuaeng on digoari ma Ulos Parompa. Note: Ingat bait lagu “ULOS SAPUT” : di nasorang ho inong na uju i, pintor ro do da tulangmi.. hei. hei lao pasahthon ulos parompa mi nang aek ni unte i. hei. hei…. Mamoholi berasal dari kata pohol, tradisi di Toba, daerah berbukit yang sangat dingin. Untuk melindungi si orok dari terpaan dinginnya cuaca, ibunya yang baru melahirkan biasanya tidur atau berbaring di dekat api, di dapur maupun perapian khusus /temporer yang dibuatkan untuk itu. Saat si kecil kedinginan, si ibu mendekat tangannya ke api, lalu hangatnya ditularkan ke wajah atau badan di anak dengan menempelkan telapak tangan. Praktek ini berulang-ulang, saban pagi dan malam. Dan bila malam tiba biasanya para orang tua datang maranggap angka inanta marganti-ganti mangurus poso-poso i (inangna boi ma istirahat di papodom-podom), angka amanta manghata-hatai laos asa adong mandungoi angka inanta natarpodom. Di Jakata di dokma on melek-melekan (biasa mar leng / mar bento ma ra ate ? he..he..he) Na masa nuaeng on taida hombar tu na sorang anak buhabaju, i ma di naro hula-hula manang tulang ni dakdanak i pasahathon aek ni unte. Aek ni unte (harafiah air asam) yaitu sejenis makanan sayuran bangun-bangun yang diberi asam dan disantan dengan campuran daging ayam untuk memulihkan raga ibu si anak dan menderaskan ASI. Asa ummura antusanta binahen majolo songon simulasi (kondisi ideal/ seharusnya) contoh skenario di keluarga nami, misalna Tubu ma si Dimpos Hadameon (Anak ni anggiku si Lumumba/br Marpaung) ro hula-hula mambioan aek ni unte. Dang pala marboa-boa nasida jadi holan hami ma mangadopi Suhut Kel. S. Sitorus/br Sitanggang (Bapatua ni si Dimpos, ahu ma mangganti natua-tua i), Boru Suhut Kel. Manullang/br Sitorus, Kel. Tampubolon/br Sitorus, Dongan Tubu Hahadoli Morgan Sitorus Tumpak Sitorus dohot Anggidoli Robert Sitorus Dongan Sahuta JM Siahaan/br Panjaitan (A. Collyn). Songon non ma par tording ni ulaon mo ro Hula-hula Mamboan Aek ni Unte Nasomal Di Pangarantoan on (Jakarta) : Biasana holan horong ni Simatua nama naro mamboan Aek ni Unte. Harana molo angka Tondong nasolhot nunga marroan nasida maningkir dakdanak nasorangi di Rumah Bersalin, ai ma rata-rata nuaengon tubu dakdanak di Rumah Bersalin. Pardalan ni ulaon di namamboan AEK NI UNTE Dung dibuhul tingkina, ro ma Hula-hula Marpaung (Simatua ni A. Dimpos) dohot hula-hula i haha anggi ni simatua ni A. Dimpos na adong di Jabotabek on. Sahali ro ma nasida unang pola pigahali lola. Sude ma na ro i mamboan sipir ni tondi alai anggo apala Simatua ni A. Dimpos maboan Sipir ni tondi dohot dengke upa-upa di atasna siupahononna tu pahompuna natubui dohot bangun-bangun, godang sipanganon diboan nasida. Dijou A. Dimpos ma hami Hahana dohot ibotona songoni dohot Hahadoli Morgan Sitorus, Tumpak Sitorus dohot Anggidoli Robert Sitorus dohot Dongan Sahuta JM Siahaan/br Panjaitan (A. Collyn). Dung pungu sude naro dohot na manjalo dipungka ma ulaoni songon on: Dipasahat ma Upa-Upa ni si Dimpos ima Aekni Unte dohot Ihan nalobangon laos marsipanganon ma. Note: Dang pola ingkon sipatupaon ni hasuhuton sipanganon namarsaudara, ai ala las ni roha ni hula-hula asa pintor ro nasida jala somalna nasida do na mamboan sipanganon. Alai molo tung di patupa hasuhuthon pe, dang sala i jala denggan mai sude asalma dibagasan las ni roha . Dung sidung mangan dipungka ma panghataion. Simatua (Parboru) : Manghatai ma hita Bere Bapa Tua ni Si Dimpos (A. Managam): Nauli mai Tulang Rajanami, dok hamu ma. Simatua (Parboru) : Sadarion ro do hami hula-hulamuna marlas niroha manomu-nomu pahompunami nabaru tubu on. Mandok mauliate ma hita tu Amanta Debata Pardenggan Basai, ai tibu do antong dioloi tangiangta nunga mardangka be abara ni borunami, anggiborumui, ima naung tubu si Dimpos di nasida. Huboan hami do dison AEK NI UNTE sipadoras bagot ni si unsok-on dohot tangiang pangidoan tu Amanta Debata Parasiroha i, di pasupasuNa, hipas-hipas ma si unsok pahompunamion, imbur-imbur magodang unang panahit-nahiton. Bapa Tua ni Si Dimpos (A. Managam): Mauliate ma dihamu Tulang Raja Bolon songoni nang di Nantulang, mansai las situtu rohanami di haroromuna on mamboan aek ni unte dohot Dengke nalobangon, sai imbur-imbur magodang ma anaknami Si Dimpos on pempeng laho matua, dao ma napanahit-nahiton. Dangka ni hariara pinangait-aithon Tubu ma anak sorang ma boru sitongka panahit-nahiton, Ia torop ma dangkana, torop ma nang rantingna Ia gabe ma hula-hulana, gabe ma nang boruna, Ia torop ma hahana, torop ma nang angina Sai sahat ma Rajanami hata pasu-pasumunai diampu-ampu pahompumu.Botima hatanami Simatua (Parboru) : Ima tutu Bere, sahat ma nauli sahat ma nadenggan tarlobi di Hela dohot Borunami. (Laos huhut ma dipasahat muse Ulos Parompa tu si Dimpos huhut didok: On ma Ulos Parompa di ho da pahompu, sai parompa mangiring tinodohon anak baoa, dohot boru ma on tujoloan on Pasu-pasuon ni Tuhanta Pardenggan Basai. Horas jala hipas-hipas ma ho Inang pature-ture pahompunami on songoni ma nang dihamu amang hela Sitorus. Songoni ma dihamu angka dongan, hatanghi hata tambaan. Marudut-udut ma mandok hata pasu-pasu angka Hula-Hula naro, jala ndang holan A. Managam be mangalusi marsada-sada, dohot ma angka haha-anggina. Ibaratna manghatai ma sian haha ni simatua, ba di pasahat A. Mangam ma tu hahadoli/anggidoli (Morgan/Tumapak/Robert) laho mangalusi setiap sahorong na mandok hata sigabe-gabe. Parpudi mangampu ma Ama/Ina ni nasorangi. Dung i ditutup hula-hula ma marhite tangiang. Catatan: – Adong laos pasahat parompa alai dung di Tano Pangarantoan jala dung gabe Halak Batak Kristen hita adong do napaimahon jolo tardidi ma dakdanaki asa dipasahat parompana. Tarsongoni ma ulaon di namanaruhon aek ni unte, alai anggo di Jakarta on ni ida ndang pola be dapot tarida angka ulaon sisongoni, nunga gabe ulaon marsaripe-saripe.
Posted on: Wed, 31 Jul 2013 02:24:51 +0000

Trending Topics



Recently Viewed Topics




© 2015