Marktwerking in het openbaar vervoer blijkt lang niet zo ver te zijn gekomen als bij het openbreken van de markt was bedacht. Op dit moment staat bijna al het busvervoer in Nederland onder overheidsinvloed, blijkt uit een onderzoek van deze krant. Er zijn wel verschillende commerciële vervoerders, zoals Veolia, Connexxion en Arriva, maar achter al deze vervoerders gaat minstens één partij schuil waarop de Nederlandse, Duitse of Franse overheid invloed heeft. Achter Arriva zit Deutsche Bahn. Het Nederlandse Qbuzz is voor 49% van de Nederlandse Spoorwegen (en daarmee van het ministerie van Financiën). Veolia en Connexxion vallen sinds een fusie van hun aandeelhouder deels onder het Franse staatsfonds CDC. En HTM, het vervoerbedrijf in Den Haag, komt voor bijna de helft in handen van NS. ‘Er is uiteindelijk maar één commerciële partij in Nederland’, zegt Wijnand Veeneman, universitair hoofddocent op de TU Delft. ‘Het Israëlische EBS is een nieuwkomer. Voor de rest zitten overheden achter de vervoerders. De marktwerking is daardoor anders gegaan dan verwacht. Het oorspronkelijke idee was dat private partijen bussen zouden gaan rijden. Het blijkt alleen knettermoeilijk, je komt er niet snel tussen als ondernemer.’ Concurrentie De marktwerking in het ov is de laatste jaren zelfs teruggelopen. Kleinere busmaatschappijen zoals Breng en Hermes zijn in handen van het grote Connexxion gekomen. Als een provincie of regio een nieuwe vervoerder zoekt, is de keuze meestal beperkt tot enkele partijen. ‘Nederland balanceert op het randje’, zegt Veeneman. ‘Als je aanbesteedt, is eigenlijk alleen een bod te verwachten van Veolia/Connexxion, Arriva of Qbuzz. Twee of drie spelers die een bod doen; dat is wel het randje van wat nog kan.’ Mededingingsautoriteit NMa zag dit probleem ook, en onderzocht eerder of de fusie tussen Veolia en Connexxion wel acceptabel was. Maar de waakhond, opgegaan in de Autoriteit Consument & Markt, besloot dat het kon. Het is nu wachten op meer buitenlandse partijen, maar die blijken maar mondjesmaat in Nederland toe te treden. ‘Het gaat om contracten van €100 mln, daar kunnen u en ik niet zomaar op instappen’, zegt Veeneman. ‘Van taxibedrijven werd gedacht dat ze een busdienst konden opzetten, maar dat is niet van de grond gekomen.’ Kosten Een probleem is dat ov-bedrijven nog voor een flink deel draaien op subsidie. Vooral busdiensten blijken verlieslatend, simpelweg doordat er te weinig reizigers in de bus zitten. Het Amsterdamse GVB liet eerder weten winst te maken met de metro en enkele tramlijnen, maar vooral op buslijnen stevig toe te leggen. Dat beeld wordt er niet beter op als gemeenten of provincies vervolgens eisen dat elk kwartier een grote bus langs het ziekenhuis moet rijden, ook al zijn er geen passagiers. Ook de busbedrijven zelf zijn nog niet altijd ‘op hun scherpst’, zei Veolia-topman Manu Lageirse vorige week in het mediacafé Newsroom van BNR en FD. ‘We doen het niet slecht in Nederland, maar het kan nog veel efficiënter. Ook bij ons.’ Markt ligt stil De aanbestedingen in het busvervoer liggen op dit moment zo goed als stil. De meeste contracten lopen nog jaren door. De Wet Personenvervoer stelt acht jaar als maximum looptijd plus de optie om twee jaar te verlengen. De lange contractduur wordt vaker benut omdat die ¬beter aansluit bij de levensduur van de bussen. Op dit moment loopt de aanbesteding van het busvervoer in de regio IJsselmond. Er zijn vijf inschrijvers waaronder Syntus, Arriva en Noot Touringcar Ede. Afgelopen week is de aanbesteding geopend voor de buslijnen in Haarlem-IJmond waar Connexxion nu rijdt met aardgasbussen. De concessie liep eigenlijk al in 2008 af, maar is tweemaal verlengd en komt nu pas eind volgend jaar vrij. Voor 2014 stonden aanbestedingen op de rol voor de Hoekse Waard en Goeree-Overflakkee waar Arriva nu rijdt, en voor de regio Eindhoven, nu van Hermes. De regio Eindhoven heeft recentelijk besloten het contract twee jaar te verlengen. Het contract voor de Zuid-Hollandse ¬eilanden wordt een jaar verlengd, zegt de provincie Zuid-Holland. Pas vanaf 2015 vallen er veel buscontracten vrij die zullen worden aanbesteed. De inschrijvingen worden in 2014 geopend. Het gaat bijvoorbeeld om het busvervoer in Oost- en West-Brabant, Groningen-Drenthe en Zeeland, plus de Zuidtangent Haarlem. Busverkopen Het Brabantse VDL is de grootste leverancier van ov-bussen, gevolgd door Mercedes en MAN. Zij hadden de afgelopen jaren profijt van de aanbestedingen doordat het ¬materieel sneller werd vervangen. Inmiddels is 72% van de ov-bussen minder dan acht jaar oud, blijkt uit een studie van ING. Busvervoer is ongevoelig voor recessie, maar krimpt wel door de vergrijzing en overheidsingrijpen zoals bij de ov-studentenkaart. Verder hebben bussenbouwers last van de pieken en dalen in de aanbestedingen, van strenge emissie-eisen die investeringen vergen, en van de oplopende contractduur waardoor materieel later wordt vervangen. Per saldo neemt de vraag naar ov-bussen volgens ING af van gemiddeld 600 naar ruim 400 per jaar. (bron: Financieel Dagblad)
Posted on: Thu, 20 Jun 2013 00:04:52 +0000
Trending Topics
Recently Viewed Topics
© 2015